Covid-19 pandemisi, dünyanın çabucak her yerinde ülkelerin sıhhat sistemlerinin odak noktasını büyük oranda bu hastalıkla ilgili teşhis ve tedavi hizmetlerine kaydırdı. İnsan gücü ve finansal kaynaklar büyük oranda salgınla gayrete ayrıldı. Pandemi mühletince tüm dünyada cinsel sıhhat ve üreme sıhhati hizmetlerinin sürdürülmesi ve bu hizmetlere erişim zorlaştı.
‘Pandemi Şartlarında Üreme Sıhhati ve Cinsel Sıhhat Hizmet ve Haklarının Şimdiki Durumu’ konferansı düzenlendi. Gazeteci Hasret Gürses’in moderatörlüğünü üstlendiği konferansta Türkiye Aile Sıhhati ve Planlaması Vakfı (TAPV) İdare Şurası Üyesi Prof. Dr. Ayşe Akın, UNFPA Türkiye Ofisi Ülke Temsilcisi Dr. Hassan Mohtashami ve AB Türkiye Delegasyonu Ekonomik ve Toplumsal Kalkınma Kısım Lideri Angel Hidalgo Gutierrez açılış konuşmalarını yaptı.
Tematik konuşmalar kısmında ise Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü Müdürü Prof. Dr. Banu Ergöçmen, Boğaziçi Üniversitesi Toplumsal Siyasetler Forumu Uygulama ve Araştırma Merkezi Müdürü Doç. Dr. Volkan Yılmaz ve Milletlerarası Çocuk Merkezi Lideri Prof. Dr. Tomris Türmen kelam aldı.
PANDEMİ İLAN EDİLDİĞİNDEKİ ÖNGÖRÜ: İSTENMEYEN GEBELİKTE 7 MİLYON ARTIŞ
DSÖ, Covid-19 salgınını 20 Mart 2020 tarihinde pandemi ilan ederken, Birleşmiş Milletler Nüfus Fonu (UNFPA), pandeminin altı aydan uzun sürmesi durumunda 144 düşük ve orta gelirli ülkede 47 milyon bayanın çağdaş doğum denetim yollarına erişemeyebileceğini, istenmeyen gebeliklerde 7 milyon kadar artış olabileceğini varsayım etmişti. UNFPA’in tespitlerine nazaran, pandemi sürecinde cinsel sıhhat ve üreme sıhhati hizmetlerinde cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlarla ilgili tanılama, ilaç ve tedavi hizmetlerine, tıbbi ürünlere erişimde önemli problemler yaşandı.
Konferans, Başşehir Üniversitesi BÜKÇAM Müdürü ve TAPV İdare Konseyi Üyesi Prof. Dr. Ayşe Akın’ın açılış konuşmasıyla başladı. Akın, kriz durumlarında cinsel sıhhat ve üreme sıhhati haklarının korunması için kapasite geliştirme, kapsamlı ve yaşa uygun cinsel sıhhat eğitimlerinin yaygınlaşması, riskli gebeliklerin önlenmesi, karşılanmayan aile planlaması gereksinimi, gençlerin cinsel sıhhat ve üreme sıhhati bilgi ve danışmanlık hizmetlerine erişimi üzere bahislerin CİSÜ Platformu’nun gündeminde yer aldığını belirtti.
Ayşe Akın’ın akabinde kelam alan ve Türkiye hükümetiyle 1971’den beri sürdürdükleri iş birliğine değinen Dr. Hassan Mohtashami, UNFPA olarak kızlar ve bayanların geleceğine yönelik hiçbir tehdit kalmayana kadar tüm dünyada gayret etmeyi sürdüreceklerini söyledi. Mohtashami, “Kadınların üreme hünerlerini nasıl kullanacaklarına kendilerinin karar vermelerinin ve bedensel bütünlüklerini müdafaalarının, güçlenmemizin direği olduğunu düşünüyoruz. Bayanlar hamile kalıp kalmamayı, kaç çocuk sahibi olacaklarını seçemedikçe, kendi eğitimleri, işleri gelişimleri için vakit bulamıyorlar. Tüm toplum ve topluluğun geneli de bu yoksunluktan olumsuz etkileniyor” dedi.
‘BU HAKLARIN SAVUNUCULUĞUNU PANDEMİDE YAPMAK DAHA ZOR’
Angel Hidalgo Guiterrez ise konuşmasında “Bu proje ve CİSÜ Platformu aracılığıyla çok kıymetli bir mevzuyu, Türkiye’de CSÜS haklarının korunması için adımlar atılmasını ele alıyoruz. Bu hakların savunuculuğunu Covid-19’un özgün şartlarında yapmak çok daha sıkıntı, sistem üstünde çok güçlü bir baskı kelam konusu ve yanlışsız reaksiyonların verilmesi gerekiyor. Bayanlar dahil olmak üzere kırılgan kümeler daha olumsuz etkileniyor. STK’lerin oynadığı rol bu basamakta çok kıymetli. CSÜS haklarının savunuculuğu devam etmeli ki bu haklar pandemiden ötürü ihlal edilmesin” dedi.
TÜRKİYE’DE BİRİNCİ EVLENME YAŞI ORTALAMA 21
Konferansın tematik konuşmalar kısmında kelam alan Prof. Dr. Banu Ergöçmen, Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü’nün 1968’den 2018 yılına kadar 5 yılda bir sistemli yaptığı, 52 yıllık güçlü bir data sağlayan Türkiye Nüfus ve Sıhhat Araştırmaları sunumunu gerçekleştirdi. Ergöçmen konuşmasında; Türkiye’de doğurganlık suratı, doğurganlık tercihleri, kullanılan tekniklerdeki değişiklikler, birinci evlenme ve doğum yaşı, düşükler, meyyit doğumlar ve sezaryen doğumlar üzere yıllara nazaran değişen sayılarla üreme sıhhati ile ilgili datalar paylaştı. Araştırmalara nazaran, Türkiye’de 1978’de 4.3’ten 2018’de 2.3’e düşen doğurganlık oranı 2000’lerden itibaren durağanlık gösteriyor. Evlenme yaşı değişmedi, birinci evlenme yaşı ortalama 21.
SEZARYENLE DOĞUM ARTARAK YÜZDE 52’YE ULAŞTI
Gebeliği önleyici klâsik sistem kullanımı azalırken çağdaş prosedür kullanımı artıyor ama karşılanmamış aile planlaması gereksinimi da artıyor. Doğum öncesi ve sonrası bakım hizmeti uzun yıllardır ülkede yaygın biçimde verilebiliyor ve hastane doğumlarının oranı artıyor. Buna karşılık sezaryenle doğum oranının da artış göstererek yüzde 52’ye ulaştığı görülüyor. Ergenlik devrinde gebelik ve anne olmanın hem çocuk hem de anne açısından yalnızca sıhhat açısından değil, eğitimden mahrumluk, iş hayatında yer alamama üzere sosyo-ekonomik açıdan da olumsuz sonuçlar getirdiğinin altını çizen Ergöçmen, “Bugün adolesanların yaklaşık yüzde 4’ü çocuk doğuruyor ama adolesan gebelik oranında azalma görüyoruz ki bu olumlu bir gelişme” dedi.
Ergöçmen’in akabinde kelam alan Doç. Dr. Volkan Yılmaz, “Pandeminin Üreme Sıhhati ve Cinsel Sıhhat Hizmetlerinin Erişilebilirliğine Etkisi” başlıklı konuşmasını gerçekleştirdi. Yılmaz konuşmasında “Pandemi mühletince cinsel sıhhat ve üreme sıhhati hizmetlerinin sürdürülmesini sağlayacak merkezi bir planlama yapılmaması, Türkiye’de pandemiyle gayret stratejisinde değerli bir eksikliğe işaret etti” yorumunu yaptı.
Konferansta, pandemiyle gayretin ana gündem hususuna dönüşmesinin olağan olduğu lakin bu çabanın, cinsel sıhhat ve üreme sıhhati hizmetlerinin bu devirdeki gereksinimlerini da kapsayacak halde yürütülmesi gerektiği vurgulandı. (HABER MERKEZİ)
Gazete Duvar
