Türkiye Mimar ve Mühendisler Odaları Birliği (TMMOB) Ziraat Mühendisleri Odası (ZMO) İdare Şurası Lideri Baki Remzi Suiçmez, barajlardaki su seviyesinin azlığı nedeniyle çiftçiye kâfi su verilmeyeceğini belirterek kuraklığa bağlı olarak Türkiye’nin tarım eserleri ithalatının ve besin fiyatlarının yükseleceğini söyledi.
Beş yıl evvel dört milyon ton civarında olan buğday ithalatının bu yıl rekolte kaybı nedeniyle 15 milyon tona çıkabileceğine dikkat çeken Baki Remzi Suiçmez ile tarım dalının problemlerini konuştuk.
– Bu yıl önemli bir kuraklıkla karşı karşıyayız. Bilhassa hangi tarım eserlerinde risk daha fazla?
Ülkemizde hububat ve bakliyatın yüzde 70’i kuru-kıraç alanlarda, yüzde 30’u sulu tarım yapılan yerlerde üretilmektedir. Ziraî kuraklık kuru tarım yapılan bilhassa hububat ve bakliyatta rekolte azalmasına yol açarken barajlardaki su seviyesinin azlığı nedeniyle çiftçiye kâfi suyun verilmeyecek olması sulu tarım yapılan mısır, pamuk, şekerpancarı, zerzevat dahil tüm eserlerde rekolte azalmasına yol açacak. Arpadaki ve samandaki önemli üretim azalışı yem boyutunda hayvancılığı da olumsuz etkileyecek.
BESİN FİYATLARI ARTACAK
Alandaki müşahedelere baktığımızda Şanlıurfa’da buğdayda yüzde 70, arpada yüzde 85, mercimekte yüzde 90 oranında eser kaybı var. Bilhassa kuru tarım yerlerindeki kayıplarla üretim ölçümüzün azalması, arz açığımızı artıracak, gerekli arzı karşılamanın yolu ise daha yüksek fiyatla daha fazla dış alım olacaktır.
– Kuraklığın yurttaşa faturası ne olacak?
Ülkemizdeki yanlış tarım siyasetlerine ek olarak kuraklık nedeniyle yaşanabilecek üretim düşüklüğü arz açığını, bu da talep nedeniyle tüketiciler için besin fiyatlarının artması sonucunu doğuracaktır. Üreticilerin bir kere üretimden koptuktan sonra tekrar ziraî üretime dönmeleri olanaksızdır.
İktisat biliminde yer alan ve daha çok buğday çeşidi eserler için geçerli olan King Yasası’na nazaran buğday arzında yüzde 10’luk artış fiyatları yüzde 50 düşürmekte, yüzde 10’luk bir azalma ise buğday fiyatını yüzde 100 artırmaktadır.
Merkez Bankası’nın 2021’e ait besin enflasyonu beklentisini yüzde 11.5’ten yüzde 13’e yükseltmesi, resmi olarak da besin fiyatlarının artacağını göstermektedir.
– Türkiye’nin tarımda ithalat faturası ne kadara çıkar?
Ülkemizde dış alıma dayalı siyasetler bir tercihtir.
TÜİK datalarına nazaran tahıl ekimi 2000 yılında 14 milyon hektar alanda gerçekleştirilirken 2020’de 2.9 milyon hektar küçülmeyle 11.1 milyon hektara geriledi. Buğday ekim alanımız da 9.4 milyon hektardan 6.9 milyon hektara indi. TMO’nun 2021 yılı için açıkladığı hububat ve bakliyat alım fiyatları hür piyasanın ve yurtdışı piyasaların epey altında olup, çiftçinin maliyeti üzerinde para kazanamaması ve üretimden vazgeçmesi yanında, kamunun piyasayı sağlıklı düzenleyemeyeceği açıktır. Beş yıl evvel dört milyon ton civarında olan buğday dış alımı, günümüzde 10 milyon tona yaklaşmış olup rekolte kaybı nedeniyle 2021’de 15 milyon tona çıkabilecektir. Kuraklık nedeniyle rekolte azalması pek çok eserde kendimize yeterlik oranlarımızı düşürecek, 2021’de daha fazla dış alım yapılıp tarım eserlerine çok daha fazla döviz harcanacaktır.
205 MİLYAR TL BORÇ
– Çiftçinin borç yükü hangi boyutta?
Çiftçilerimiz bugün kredi kullanamazsa üretim yapamayacak duruma geldi. BDDK Nisan 2021 datalarına nazaran balıkçılık hariç, çiftçilerimizin bankalardan kullandığı nakdi ziraî kredi ölçüsü 143.6 milyar TL, gayri nakdi kredi ölçüsü ise 7.2 milyar TL, takipteki kredi ölçüsü ise 4.8 milyar TL’dir. Tarım Kredi Kooperatifleri, özel bankalar ve piyasa borçlarıyla birlikte çiftçilerimizin toplam borcu 205 milyar TL’nin üzerindedir.
Alınan kredinin yaklaşık bir katı fazla ölçüde teminat göstermesi sonucu çiftçinin traktörü, hayvanı, konutu, yeri üzerinde ipotek bulunmaktadır. Uzun bir mühlet başka kesimlerin borçları yapılandırılırken çiftçilerin Tarım Kredi Kooperatifleri ve Ziraat Bankası borçlarının tekrar yapılandırılmasına yönelik düzenleme yapılmaması sonucu icra ve haciz süreçleri başlatılmıştır.
Üreticinin kâr ederek üretimde bulunamaması ve öz sermayesini artıramaması halinde kredi-borç-icra döngüsünde üretim araçlarına el konulması sorunu aşılamayacak. Takipteki çiftçi borçlarının Tarım Kredi ve Ziraat Bankası dahil derhal yapılandırılması, borç faizlerinin silinmesi gerekiyor.
ÜRETİCİ DE TÜKETİCİ DE MAĞDUR
– Türkiye’de yurttaşın alım gücü düşerken besin fiyatları artıyor?
Döviz kurlarındaki çok artış, yükselen işsizlik ve fiyatların düşüklüğü bilhassa nüfusumuzun kıymetli bir bölümünü oluşturan dar gelirli yurttaşlarımızın alım gücünü düşürdü. Piyasada girdilerdeki artırımlar gübre ve yemde yüzde 60-100 seviyelerine çıktı. TÜFE-ÜFE ortasında artan makas, yükselen girdi maliyetleri, tarla maliyeti ile market fiyatı ortasındaki ortalama 5 kat fiyat farkı karşısında tüketici mağdurken üretici de mağdurdur. Besin enflasyonunun hatalısı üretici değildir. Kamu idaresinin kamucu siyasetlerle üretim maliyetlerini azaltıp özgür piyasayı ve besin tedarik zincirini faal denetlemesi ile yaşanan ve de yaşanacak sıkıntılar azaltılabilir.
– Türkiye’de çiftçi kazanamadığı için tarımı bırakıyor, önemli de borç yükü var, tarımdan kopuş sürecek mi?
Ülkemizde tarımın ulusal gelire ve istihdama katkısı azalırken, çiftçinin yıllardır devletten alacağı büyümekte, gereğince desteklenmeyen çiftçi faizli kredilere başvurmakta, borç batağında üretim araçlarını satmaktadır. Ülkemizde tarım dışı emelli arazi kayıpları dışında çiftçilerimiz son 20 yılda 4 milyon hektardan fazla tarım toprağını ekmekten vazgeçmiş, takviyelerden yararlanmak için gerekli olan Çiftçi Kayıt Sistemi’ne kayıtlı çiftçi sayısı 2.8 milyondan 1.8 milyona düşmüştür. Bu sayılar yaklaşık 1 milyon çiftçinin son derece yetersiz olan tarım takviyesini bile almayı bırakarak alandan çekildiğini gösteriyor.
Üreten çiftçi para kazanamamakta, tüketiciler ise değerli besin tüketmekte. Çiftçilerin yakıcı problemlerini çözmek için kırsal alanları geliştirecek, ülkemiz gerçeği olan küçük aile işletmeciliğini destekleyecek tedbirler acilen alınmalı.
EK ZİRAÎ TAKVİYE PAKETİ KOŞUL
– Türkiye’nin tekrar bir tarım ülkesi olabilme imkânı var mı?
TÜİK bilgilerine nazaran nüfusumuz 2002’de 65 milyon iken 2021’de 83 milyona yükselmiş, üretim alanı olan toplam tarım yerlerimiz ise 41.2 milyon hektardan 37.7 milyon hektara düştü.
Tarım dalının en yakıcı sıkıntıları tarım toprakları ve meraların hoyratça gaye dışı kullanılması, ülke seviyesinde üretim planlamasının olmaması, girdiler nedeniyle üretim maliyetinin yüksekliği geliyor.
– Tahlil var mı?
Tahlil üretim maliyetlerinin düşürülmesi, üretimde sürekliliğin sağlanması, çiftçimizin kazandığı, tüketicinin makul fiyatlarla kâfi ve sağlıklı esere ulaşabildiği bir sistemin kurgulanmasıdır. Ziraî kamu idaresi güçlendirilmeli, liyakatli işçiyle kamunun faal kontrolü artırılmalı. Ziraî üretim planlamasına geçilmeli. Bütçeden tarıma ayrılan kaynak, 2021 yılı bütçesi ve sonraki yıllar için gayri safi ulusal hasılanın en az yüzde 1’i seviyesine yükseltilmeli ve yılı içinde ödenmeli. Pandemi ve kuraklık üzere yaşanan önemli tehditleri dikkate alarak tarım kesimi için Ek Ziraî Ekonomik Takviyeler Paketi açıklanmalı. Ziraî eser ve ziraî hammadde dış alımı kısıtlanmalı, gümrük vergileri düşürülmemeli. “Tarımsal Üretim Seferberliği” ilan edilmeli.
ISRARLA YANLIŞ SİYASETLER UYGULANIYOR
– Son yıllarda bilhassa besin enflasyonunda önemli bir artış kelam konusu, artışları neye bağlıyorsunuz?
Marketlerdeki fiyatların artışı, ısrarla uygulanan yanlış tarım ve besin siyasetlerinin bir sonucudur. Besin fiyatlarındaki artışın birkaç nedeni şöyle: Üretim alanlarının azalmasına bağlı üretim azlığı. Yetersiz ve vaktinde ödenmeyen dayanak ölçüleri nedeniyle çiftçimizin dünya çiftçileri ile rekabet edemeyişi. Dışa bağımlı mazot, gübre, yem, tohum, ilaç üzere temel ziraî girdi maliyetlerindeki artışın üretim maliyetini yükseltmesi, girdilerde maliyeti azaltıcı KDV/ÖTV indirimi olmaması. Eser alım garantisinin yetersizliği. İthal eser fiyatlarının yükselmesi, döviz fiyatlarındaki artış ve TL’nin bedel kaybının dış ticaret fiyatlarına olumsuz tesiri. Besin tedarik zincirinde aracı sayısının fazlalığı ile zincir marketlerin fiyat belirleme inhisarı oluşturması.
Cumhuriyet
