Farklı şekli ve hisli sesiyle büyük bir hayran kitlesine sahip olan bestekar, kelam muharriri, yorumcu ve oyuncu Zeki Müren, vefatının 25. yılında sanatçı dostları ve sevenleri tarafından anılıyor.
24 Eylül 1996’da hayatını kaybeden Zeki Müren, arkasında bıraktığı sanatsal ve kültürel mirasıyla hala popülerliğini koruyor.
İşte usta sanatçı Zeki Müen’in hayatı ve unutulmaz müzik mesleği…
3 YAŞINDA MÜZİK SÖYLEMEYE BAŞLADI
Zeki Müren, Üsküp’ten Bursa’ya göç eden Kaya ve Hayriye Müren çiftinin tek çocuğu olarak 6 Aralık 1931’de dünyaya geldi.
Dünyaya Bursa’nın Tophane Mahallesi’nde gelen Müren, yaptığı bir açıklamada yaşama geliş kıssasını ve ailesini kendi kelamlarıyla şu halde anlatmıştı:
“Uludağ eteklerine ikinci kar çoktan düşmüş. Bursa, sıfırın altındaki gecelerinden birisini yaşıyor. Dedem Hacı Mehmet Efendi, göbeğim kesildikten sonra o hoş sesiyle minicik kulaklarıma birinci ninniyi söylemiş, ‘Oğlan oğlan boynuma dolan. Kolum sana yastık, saçlarım yorgan.’ Sabah ezanı okunurken, saat beşte dünyaya gelmişim. Merhum babaannem, ‘inşallah başarılı ve zeki bir çocuk olsun’ diyerek adımı Zeki koymuş. Ortapazar Caddesi’nde oturanlar, o sabah ebemin sevinç çığlıklarına koşmuşlar. Hoş sesli dedem Mehmet Efendi çok ünlü bir hafızdı. Her gün Şehadet Mescidi’ne masraf, ezan okurdu. O ezan okurken, herkes sokaklara dökülür, tüyleri ürpererek dinlerdi onu. Babam Kaya Müren ise, Bursa’nın en iyi giyinen erkeğiydi. Yaz-kış demeden ölünceye kadar o grup elbisesini ve kravatını hiç çıkarmadı. Babaannem, uzun beyaz entarisini üzerinden hiç çıkarmaz, saçları daima topuzlu dolaşırdı. O yüzden ismi ‘Temiz Hayriye’ye çıkmıştı.”
Sanat güneşi, birinci musiki nağmelerini sesiyle tanınan Şehadet Camii müezzini Bıçkıcı Mehmet Efendi’den duyarak, 3 yaşında müzik söylemeye başladı.
Alfabeyi annesinin yardımıyla 5 yaşındayken öğrenen usta sanatçı, birinci ve orta tahsilini Bursa’da tamamladı.
Müren’in yeteneği şimdi birinci okuldayken öğretmenleri tarafından fark edildi ve ilkokulda bir piyeste çoban rolünü canlandırdı.
‘O GÜNLERDE MÜZEYYEN SENAR HAYRANIYDIM’
Müren, meskeninin bahçesindeki sardunyalı havuzun başında mahalleli için şimdi çocukken birinci sefer sahne almaya başladığını aktardığı bir konuşmasında, o günlere ait şunları söylemişti:
Ailesini ikna ederek lise eğitimi için İstanbul’a giden Müren, 1946’da İstanbul Boğaziçi Lisesi’nde yatılı eğitime başladı.
Usta sanatçı 1949’da Bursa’da, “Zehretme hayatı bana cananım, Elemlerle doldu benim her anım, Açımla yanıp sönse de canım, İnan ki ben sana yeniden hayranım.” isimli acemkürdi makamındaki birinci yapıtını kaleme aldı. Yapıtın Suzan İnanç tarafından TRT radyosunda seslendirilmesinin akabinde, Müren müzikseverlerin dikkatini çekti.
Müren, lise son sınıftayken Şükrü Tunar’ın “Bir Muhabbet Kuşu” isimli yapıtıyla birinci plağını doldurdu.
TRT İSTANBUL RADYOSU İMTİHANINDA BİRİNCİ OLDU
Ayrıyeten Zeki Müren, edebiyat ve fotoğraf sanatına da ilgi duyuyordu.
1950’de İstanbul Devlet Hoş Sanatlar Akademisi’ne (Mimar Sinan Hoş Sanatlar Üniversitesi) giren Müren, Yüksek Süsleme Kısmı Sabih Gözen atölyesinden birincilikle mezun oldu ve öğrencilik yıllarından başladığı desen çalışmalarını pek çok defa açtığı sergilerle sanatseverlerin beğenisine sundu.
Üniversiteye girdiği yıl TRT İstanbul Radyosu’nun açtığı ve 186 adayın katıldığı solistlik imtihanını birincilikle kazanan Zeki Müren, 1 Ocak 1951’de İstanbul Radyosunda canlı olarak yayımlanan bir programda birinci radyo konserini verdi.
Müren, başarılı geçen birinci konserin akabinde radyolarda sistemli ve birçoğu canlı olmak üzere 15 yıl eserler seslendirdi.
SİNEMA MESLEĞİNDE SÜRATLE YÜKSELDİ
Sanatçı 1954’te “Beklenen Şarkı” isimli sinemayla birinci defa sinemaya adım attı. Bu sinemada Türk sinemasının birinci bayan direktörü ve birinci bayan yıldızı Cahide Sonku ile başrolü paylaştı. Müren’in 10 bestesinin de yer aldığı müzikal sinema, sanatçıyı görmek isteyenlerin ilgisi sonucu gişe rekorları kırdı.
Müren, daha sonra sinema mesleğinde basamakları süratle çıkarak, 17 sinemada başrol oynadı. Çoklukla oynadığı sinemalara “Berduş”, “Hayat Bazen Tatlıdır”, “Altın Kafes”, “Bir Yaz Yağmuru” üzere kendi bestelediği müziklerin isimlerini veren sanatçı, periyodun en tanınan, aranılan sesi ve yüzü oldu.
“YALNIZ BENİM OL, EL YÜZÜNE BAKMA SEN”
Sanat Güneşi, birinci sahne konserini 26 Mayıs 1955’te verdi ve tıpkı yıl “Manolyam” müziğiyle Türkiye’de birinci kere verilen Altın Plak Ödülü’nü kazandı. 1976’da Londra’daki Royal Albert Hall’da konser vererek bu salonda sahne alan ‘ilk Türk sanatçı’ oldu.
Askerliğini 1957-1958’de yedek subay olarak Ankara Piyade Okulu, İstanbul Harbiye Temsil Ofisi ve Çankırı’da tamamlayan sanatçı, ses tonuyla müzikseverler tarafından uzun yıllar boyunca sevilerek takip edildi.
Müren, kendine has şekli ve ilgi uyandıran kostümleriyle de hayranlarının beğenisini kazandı.
“Sanat Güneşi” olarak anılan sanatçı, Maksim Gazinosu sahnelerinde aralıksız olarak 11 yıl Behiye Aksoy ile dönüşümlü olarak sahne aldı.
Sanatkarın en sevdiği müzik Selahattin Pınar’ın “Yalnız benim ol, el yüzüne bakma sen” yapıtıydı.
DEVLET SANATKARI SEÇİLDİ
Müren, 1991’de “Devlet Sanatçısı” seçildi ve “Şimdi Uzaklardasın”, “Manolyam”, “Bir Demet Yasemen”, “Gözlerinin İçine Öbür Hayal Girmesin” ve “Elbet Bir Gün Buluşacağız” üzere birçok yapıta imza attı. Birebir vakitte usta sanatçı kurallı biçimde Türkçe konuşmaya ihtimam göstermesiyle biliniyordu.
KASETİNİ TAMAMLAYAMADAN HAYATA GÖZLERİNİ YUMDU
Zeki Müren, 1980’de Kuşadası’nda kalp spazmı, akabinde da 1983’te Paris’te kalp krizi geçirdi. Sahnelerden uzaklaşarak Bodrum’a yerleşen Müren, son konserini ise 1984’te Bodrum Kalesi’nde verdi.
Mal varlığını Türk Eğitim Vakfı ile Türk Silahlı Kuvvetleri Mehmetçik Vakfı’na bağışlayan usta sanatçı, Ajda Pekkan, Muazzez Abacı ve Muazzez Ersoy’la düetlerin yer alacağı 7 müzikten oluşan yeni kasetini tamamlayamadan, TRT’nin İzmir Radyosu Stüdyolarındaki canlı yayında 24 Eylül 1996’da kalp yetmezliği sonucu ömrünü yitirdi.
Sanatkarın cenazesi, Bursa Ulu Cami’nde kılınan cenaze namazının akabinde Bursa Buyruk Sultan Mezarlığı’nda toprağa verildi.
Cumhuriyet
