Mimar ve akademisyen Prof. Dr. Doğan Kuban hayatını yitirdi. Türkiye’de mimarlık tarihi alanının en değerli isimlerinden olan Kuban, 96 yaşındaydı.

1950’lerde İtalya’ya giderek Rönesans mimarlığı üzerinde çalışan ve, 1973-76 yılları ortasında İTÜ Mimarlık Fakültesi’nde dekanlık yapan Kuban, üniversite, müze ve araştırma merkezi üzere pek çok bilim kurumunda konferanslar vermişti.

Kuban’ın vefatı İstanbul Teknik Üniversitesi’nin (İTÜ) Twitter hesabından yapılan paylaşımla duyuruldu. Açıklamada, “Üniversitemizin değerli öğretim üyelerinden ve Cumhuriyet mimarlık tarihimizin efsane hocalarından Prof. Dr. Doğan Kuban’ı kaybetmenin derin kederini yaşıyoruz. Kıymetli hocamıza Allah’tan rahmet; yakınlarına, sevenlerine ve İTÜ Ailesi’ne başsağlığı dileriz” sözlerine yer verildi.

Acı haberin duyulmasının akabinde ‘Doğan Kuban kimdir’ sorusu da gündeme geldi. İşte 1965 yılında ‘Anadolu Türk Mimarlığının Kaynak ve Sorunları’ isimli çalışmasıyla profesör olan Doğan Kuban’ın hayatı ve mesleği…

PROF. DR. DOĞAN KUBAN KİMDİR?

Doğan Kuban 1926 yılında Paris’te doğdu. 1949 yılında İstanbul Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi’nden Yüksek Mimar olarak mezun oldu. 1952’de birebir kurumun Mimarlık Tarihi ve Rölöve Kürsüsü’ne asistan olarak atandı. Burada, Türkiye’de birinci onarım dersini veren Paolo Verzone’nin çevirmenliğini yaptı, sonraları da bu dersi kendisi üstlendi.

DOÇENT UNVANINI ALDI

1953’te Aspendos Tiyatrosu tamirinde danışmanlık yapan Kuban, 1953-56 ortasında Kapadokya ve Pisidia’daki Antik Çağ ve Hristiyan anıtlarının araştırılmasında Verzone’nin asistanlığını yapmış, 1954’te yeterlilik tezi olarak, Türkiye’de batılılaşmayı birinci defa bir mimarlık ya da sanat tarihi sorunsalı olarak ele alan “Osmanlı Barok Mimarisi Hakkında Bir Deneme” isimli çalışmasını hazırlamıştır. 1954’te İTÜ Mimarlık Fakültesi’nce Rönesans mimarlığının araştırılması emeliyle İtalya’da görevlendirilmiş, yurda döndükten sonra “Osmanlı Dini Mimarisi’nde İç Yer Teşekkülü – Rönesansla Bir Mukayese” (1958) isimli teziyle doçent unvanını almıştır.

1965’TE PROFESÖR OLDU

1962-63 Fulbright doktora sonrası araştırma bursuyla ABD’de, Ann Arbor’daki Michigan Üniversitesi sanat tarihi kısmı’nda konuk öğretim üyesi olarak ders vermiş; 1963-64’te Washington DC’deki Dumbarton Oaks Bizans Araştırmaları Merkezi’nde Anadolu’daki Hristiyan Yapıları Kataloğu üzerinde çalışmış, 1966-76 ortasında birebir kurumun finanse ettiği İstanbul Kalenderhane Mescidi hafriyatı ve onarımında Cecil Striker’la eşbaşkan olarak proje ve denetimlik çalışmaları yapmış; 1964’te Suriye’de Oleg Grabar idaresindeki Doğu Kasr-ül Hyr hafriyatının birinci mevsiminde hafriyat mimarlığını yürütmüş, yurda döndükten sonra 1965’te “Anadolu Türk Mimarisinin Kaynak Sorunları” isimli teziyle profesör olmuştur.

İTÜ MİMARLIK FAKÜLTESİ DEKANI OLDU

Öğretim programında “Modern Mimarlık Tarihi”nin detaylı olarak yer almasını sağlayan Kuban, doçentliğinden 1993 yılında emekli oluncaya kadar, sırasıyla İTÜ Mimarlık Tarihi ve Rölöve Kürsüsü, Mimarlık Tarihi ve Onarım Kürsüsü ile Onarım Ana Bilim Kolu başkanlığı yapmış, 1974-77 ortasında da İTÜ Mimarlık Fakültesi dekanlığı misyonunu üstlenmiştir.

BİRÇOK BİLİM KURUMUNDA KONFERANS VERDİ

1967’den başlayarak ABD ve Suudi Arabistan’da konuk öğretim üyesi olarak İslam ve Türk Sanatı üzerine ders vermiş, seminerler düzenlemiştir. Kuban, konuk öğretim üyeliklerinin yanı sıra 1963’ten başlayarak, çeşitli ABD eyaletleri, Danimarka, Hollanda, İsviçre, İtalya, Macaristan, Kanada, Pakistan, Sudan, Suudi Arabistan, Mısır, Fas, Endonezya ve Singapur’daki üniversite, müze ve araştırma merkezi üzere pek çok bilim kurumunda konferanslar vermiştir.

EDİRNE SARAYI HAFRİYAT ÇALIŞMALARINI YÜRÜTTÜ

1968-72 ortasında İTÜ tarafından finanse edilen “Edirne Anıtları Monografik Çalışması ve Alan Araştırmaları” bahisli proje ile Edirne Sarayı hafriyatını yürütmüş; 1968-78 ortasında Memleketler arası Anıtlar ve Sitler Kurulu (ICOMOS) Türkiye kolunun kurulması için çalışmıştır. 1974’te İTÜ Mimarlık Fakültesi’ne bağlı Mimarlık Tarihi ve Onarım Enstitüsü’nü (MTRE) kuran ve başkanlığını üstlenen Kuban, 1979-80’de Memleketler arası İslam Tarihi Sanatı ve Kültürü Araştırmaları Merkezi (IRCICA) lideri seçilmiş ve merkezin İstanbul’da kurulması çalışmalarını gerçekleştirmiştir.

Taç Vakfı (1976), Tarihi Meskenleri Muhafaza Vakfı (1977) ve Türkiye Toplumsal ve Ekonomik Tarih Vakfı’nın (1991) kurucularından olan Kuban, 1968-81 ortasında Gayrimenkul Eski Eserler ve Anıtlar Yüksek Heyeti üyeliği, sonra da tıpkı kurumda başkanlık yapmıştır. 1978-79’da Kültür Bakanlığı Yüksek Kültür Heyeti üyeliğinde de bulunan Kuban, 1960-61’de “Mimarlık ve Sanat”, 1967-70 ortasında “Mimarlık” mecmuaları, 1968-70 ortasında da İTÜ Mimarlık Fakültesi Mimarlık Tarihi Kısmı’nın yayımladığı “Anadolu Sanatı Araştırmaları”, 1975-81 ortasında İTÜ Mimarlık Fakültesi ve Onarım Enstitüsü’nün yayımladığı MTRE Bülteni, 1991’den bu yana “İstanbul” mecmuası, 1993-95 ortasında “Dünden Bugüne İstanbul Ansiklopedisi” yayın konseyi eş-başkanlığını üstlenmiş; 1983’te O.Grabar’ın yayın direktörlüğünü yaptığı, İslam sanatı ve mimarlığı alanındaki “Muqarnas” mecmuasının müşavere şurası üyesi olmuştur.

KONGREYE ‘UNESCO UZMANI’ OLARAK KATILDI

1979-83 ortasında, merkezi Cenevre’de bulunan Ağa Han Mimarlık Ödülü’nde idare komitesi üyeliği yapmıştır. 1980’de Pakistan’ın Lahor kentinde düzenlenen “İslam Ülkeleri Koruma” bahisli memleketler arası kongreye UNESCO uzmanı olarak katılan Kuban, 1986’da Ankara’da düzenlenen 1. Memleketler arası Asya-Avrupa Sanat Bienali’nde Türkiye Kümesi başkanlığı ve stant düzenleyiciliği vazifelerini üstlenmiştir.

Cumhuriyet