10 Ocak Çalışan Gazeteciler Günü nedeniyle Türkiye Gazeteciler Sendikası (TGS) ve Türkiye Gazeteciler Cemiyeti (TGC) tarafından yapılan açıklamalarda gazetecilerin işsiz ve teminatsız çalışma şartlarına dikkat çekildi.

TGC açıklamasında, “10 Ocak Çalışan Gazeteciler Günü’nde bu yıl da demokratikleşme, çok seslilik, basın ve kanıyı söz özgürlüğünden kelam edemiyoruz. Basın Kanunu’nun çıkarılması için verilen uğraş sonucu 1961’de gazeteciler için evvel ‘bayram’ olarak ilân edilen, 1971’de ise basına uygulanan baskı nedeniyle ismi ‘Çalışan Gazeteciler Günü’ olarak değiştirilen 10 Ocak’ta sansür, işsizlik, düşük fiyat, toplumsal güvencesizlik, sendikasızlık, gözaltı ve tutuklama gündemin birinci unsurlarını oluşturuyor” denildi.

TGC’nin açıklamasında şunlar kaydedildi: “180 ülke ortasında basın özgürlüğü sıralamasında 154. sırada yer alan Türkiye’de gazetecilerin yüzde 30’u işsiz. Bağlantı fakültelerinden her yıl mezun olan binlerce gençten lakin yüzde beşi medya bölümünde iş bulabiliyor. İktidar baskısıyla halkın haber alması engelleniyor ve gazeteciler yalnızca işlerini yaptığı için gözaltına alınıyor, mahpus cezası alıyor. 70 gazeteci hala cezaevinde tutuluyor.

GAZETECİLERİN KIDEM TAZMİNATI ÖDENMİYOR

10 Ocak’ın sağladığı haklar gazetecilere kullandırılmazken ülkede gazetecileri bekleyen dertler ve tehlikeler de giderek artıyor. Basın dalında haberin görünmediği gazetelerini satamayan, televizyonlarını izlettiremeyen medya işverenleri ziyanı kapamanın yolunu işten gazeteci atmakta buluyor, kıdem tazminatı bile ödemiyor.

GAZETELERİN HAYAT KAYNAKLARI KESİLMEYE ÇALIŞILIYOR

Sırf iktidara biat eden gazetecilere devletten ve çeşitli kaynaklardan imkan sağlanırken kamuoyunu haberle buluşturmak isteyen yaygın ya da lokal bağımsız gazeteler çeşitli ekonomik baskılar altına alınıyor. Basın İlan Kurumu bu tıp gazetelere sudan mazeretlerle ilan kesintileri uyguluyor, bu gazetelerin yaşama kaynaklarını kesmeye çalışıyor. 5953 sayılı maddeyle çalışanlar lehine değiştirilen 212 sayılı Basın İş Kanunu’na nazaran basın kartı gazetecilerin kimliği kabul ediliyor. Bu kimliği olmayanlara ‘gazeteci değildir’ deniliyor. Lakin gerçekte basın kartı olmayan, fiilen gazetecilik yapanların sayısı, basın kartı olanların en az iki katına ulaştı. Meslektaşlarımız düşük fiyatla, teminatsız olarak çalıştırılıyor.

BİNLERCE GAZETECİNİN BASIN KARTI ‘İNCELEMEDE’ DİYEREK VERİLMİYOR

TBMM’den geçen torba kanunla gazetecilerin erken emekli olmasını sağlayan yıpranma hakkı basın kartı kaidesine bağlandı. İrtibat Başkanlığı ise binlerce gazetecinin basın kartını münasebet belirtmeden ‘incelemede’ diyerek vermiyor. Basın kartlarını alamadıkları için gazeteciler yıpranma hakkından yoksun ediliyor, dava açmak zorunda bırakılıyorlar.

RTÜK ise iktidarın güzeline gitmeyen haberleri yayınladıkları için bağımsız televizyonlara ağır para cezaları ve yayın durdurmayla sansür uyguluyor. Halkın haber alma hakkını engelliyor. 10 Ocak Çalışan Gazeteciler Günü’nde iktidar ve muhalefeti gazetecilik mesleğinin yapılmasının önündeki pürüzleri kaldırmaya çağırıyoruz. Kamu kurumları olması gereken BİK, RTÜK ve İrtibat Başkanlığı’nı bağımsız medya kuruluşlarını ve çalışanlarının iş güvenliğini, çalışma şartlarını zora sokan, halkın haber alma hakkını engelleyen uygulamalardan vazgeçmeye davet ediyoruz. Gazeteciliği cürüm saymaya çalışan, gazetecileri potansiyel terörist görmek isteyen bir anlayış olsa da hak odaklı, insan odaklı gazeteciliğe gönül vermiş, yürekten inanmış gazetecilerin mesleklerini yapmaya devam edeceklerini kamuoyunun bilgisine bir defa daha sunuyoruz.

GAZETECİLER ÜZERİNDEKİ BASKI: İŞSİZLİK

TGS’nin açıklamasından satır başları ise şöyle:

“Kayıtlı çalışan sayısına ait bilgileri, bölümdeki işsizlik sayıları ile birlikte kıymetlendirmek faydalı olacaktır. TÜİK datalarına nazaran Türkiye geneli işsizlik oranı 2016 ve 2017 yılında yüzde 10,9; 2018 yılında yüzde 11; 2019 yılında yüzde 13,7’dir. En son açıklanan Ağustos 2020 bilgilerine nazaran ise işsiz sayısı geçen yılın tıpkı periyoduna nazaran yüzde 0,8 azalarak yüzde 13,2 düzeyinde gerçekleşmiştir. Yıl sonu işsizlik oranının ise pandemi nedeniyle daralan ekonomik faaliyetler nedeniyle görece yüksek çıkması beklenmektedir. Ülkenin kıymetli problemlerinden birisi olan işsizlik sorunu, basın ve söz özgürlüğüne yönelik pürüzlerle boğuşan gazeteciler üzerinde daha yakıcı bir tehdit olmaktadır.

Gazetecilik kısmı mezunları içinde işsizlik oranı TÜİK işgücü istatistiklerine nazaran 2016’da yüzde 19,2; 2017 yılında yüzde 19,1; 2018’de yüzde 23,8’dir. 20 Mart 2020’de açıklanan TÜİK işgücü istatistiklerine nazaran ise 2019 yılında bu oran yüzde 21,8’dir. 2018 yılında olduğu üzere 2019 yılında da gazetecilik kısmı mezunları, toplumsal hizmet mezunlarının (yüzde 24) çabucak akabinde en yüksek işsizliğe maruz kalan kitle olmaktadır. Her ne kadar bir evvelki yıla nazaran gazetecilik mezunları içinde resmi işsizlik oranı az da olsa bir düşüş gösterse de gazeteciler ortasında işsizlik oranının kayıt dışı istihdam ile birlikte yüzde 25-30 düzeylerinde olduğu da kestirim edilmektedir. İşsizliğin görece yüksek olması, gazeteciler içinde garantisiz çalışma şartlarının yaygınlaşmasına ve iş garantisinin kırılganlığının artmasına neden olan değerli bir meseledir.”

ORMAN KANUNLARINA SON VERMEYE ÇAĞIRIYORUZ

“Sonuç olarak 10 Ocak Çalışan Gazeteciler Günü’nün 60. yılında gazeteciler, işsizlik, güvencesizlik, örgütsüz ve sıhhatsiz şartlarda çalışmaya zorlanmaktadır. Ayrıyeten kanunun tanıdığı haklar budanmakta, kalemleri üzerindeki baskılar artmaktadır. Türkiye Gazeteciler Sendikası olarak 10 Ocak’ın tekrar bir bayram havasında kutlanabilmesi için tüm gazetecileri dayanışmaya, birlikte çabaya ve basın bölümündeki orman kanunlarına son vermeye çağırıyoruz.”

GAZETECİLERİN TEMEL MESELELERİ

TGS’nin yıl içinde yaptığı görüşmeler ve alanda elde ettiği datalar ışığında gazetecilerin temel meseleleri özetle şu formda:

1- Kısmi çalışma ödeneğine başvurulan işletmelerde çalışan gazetecilerin gelirlerinde yaşanan düşüş,

2- Kısmi çalışma kapsamında olmasına karşın tam vakitli çalıştırılmaya devam etme,

3- Fiyatsız izine çıkartma nedeniyle gelirde düşüş,

4- Fiyatsız müsaadeye çıkartılmasına karşın çalıştırılmaya devam etme,

5- İşten çıkarma yasağı nedeniyle işinden şad olmayan gazetecilerin yaşadığı meseleler,

6- Fiyat ve kıdem tazminatı alacakları konusunda patronlarla uyuşmazlıklar,

7- Pandemi ile birlikte meskenden çalışmaya geçen işletmelerde artan iş yükü,

8- Tatmin etmeyen fiyat düzeyi,

9- İş sıhhati ve güvenliği tedbirlerindeki yetersizlikler,

10- Pandemi nedeniyle daralan ekonomik faaliyetler nedeniyle gazetecilerin iş teminatında aşınma. Başka bir deyişle işini kaybetme kaygısının artması,

11- Kayıt dışı çalıştırılma,

12- Farklı iş koluna kayıtlı basın kuruluşlarında istihdamdan ötürü TGS üyesi olamama. (HABER MERKEZİ)

Gazete Duvar