Sıhhat alanındaki emek-meslek örgütleri COVID-19 aşısındaki son gelişmeleri, Türkiye’deki aşı belirsizliğini ve son olarak “Acil Kullanım Onayı”na (AKO) ait Resmi Gazete’de yayımlanıp yürürlüğe giren yönetmelik değişikliğini 18 Aralık 2020’de çevrimiçi bir basın toplantısı ile kıymetlendirdi.
Basın toplantısına Türk Tabipleri Birliği (TTB) Merkez Kurulu Lideri Prof. Dr. Şebnem Korur Fincancı, II. Lideri Doç. Dr. Ali İhsan Ökten, Genel Sekreteri Prof. Dr. Vedat Bulut ve Merkez Kurulu üyesi Doç. Dr. Deniz Erdoğdu ile Türk Dişhekimleri Birliği, Sıhhat ve Toplumsal Hizmet İşçileri Sendikası, Devrimci Sağlık-İş Sendikası, Türk Hemşireler Derneği, Türk Psikologlar Derneği, Tüm Radyoloji Teknisyenleri ve Teknikerleri Derneği ve Toplumsal Hizmet Uzmanları Derneği temsilcileri katıldı. Toplantı, açıklama sonrası soru-yanıt kısmıyla sonlandı.
MESLEK ÖRGÜTLERİ SIHHAT BAKANI’NA SESLENDİ: SORUMLULUĞUNUZU HATIRLATIYORUZ
Sıhhat emek-meslek örgütleri ismine Dr. Şebnem Korur Fincancı tarafından okunan basın açıklaması şöyle:
Aşı tartışmaları devam ederken, aşı üreticisi olan bir firma ürettiği aşı için ABD’de “FDA Acil Kullanım İzni” alıp Faz 3 çalışmasını yayımlamış, Faz 3 kademesindeki öteki aşılar da orta kıymetlendirme raporlarının olumlu sonuçlarını dünya ile paylaşmıştır.
Sıhhat Bakanı Türkiye’de aşı çalışmalarının 16 adet olduğunu bunlardan birinin Faz 1 çalışmalarını tamamlayarak, 25 Aralık 2020 tarihinde Faz 2’ye geçileceğini, Nisan ayında da Faz 3 çalışmalarının başlayacağını duyurmuştur. Faz 1 çalışma sonuçları şimdi bilimsel bir mecmuada yayınlanmadığı üzere, tüm faz çalışmalarından sonra aşı onaylanırsa, hangi GMP (iyi üretim uygulamaları) şartlarında, milyonlarca doz üretileceği de meçhuldür. Vaktinde dünya ölçeğinde aşı üretim ve dağıtımı yapabilen Refik Saydam Hıfzıssıhha Enstitüsü’nün bilimsel gelişmelere uygun biçimde yenilenmeden atıl bırakılıp, akabinde kapatılmış olmasının dertli sonuçları bugün ortadadır.
Türkiye’de aşı temini, aşı testlerinin yapılıp onaylanarak kullanıma girmesine kadar olan tüm bu süreçte, Sıhhat Bakanlığı’nın kamuoyunu şeffaf bir biçimde bilgilendirmesini talep ettik. Fakat Türkiye’ye getirilen aşıların hangi ülkeden, kaç milyon adet alınacağı ve uygulamada sıhhat örgütlenmesinin nasıl oluşturulacağına dair belirsizlik hâlâ sürmektedir.
Aşı uygulama süreçlerinde çok taraflı bir programlama yapılmaması halinde karşımıza çıkacak meseleler şimdiden öngörülmektedir. TTB Aile Hekimliği Kolu yaptığı bir açıklamayla ASM’lerde uygulama için kâfi sayıda hemşire bulunmadığını, 27 bin aile hekimliği ünitesinin 3 bininde aile doktoru, 5 bininde hemşire olmadığını duyurmuştur. Bu şartlarda öncelik sıralamasında aşı olacak sıhhat çalışanlarına aşıyı ulaştırmak imkanlı olsa da, 65 yaş ve üzeri bireylerle, eşlik eden kronik rahatsızlıkları (KOAH, astım, hipertansiyon, obezite vb.) olan yurttaşlarımıza, mevcut şartlarda aşının nasıl ulaştırılacağı telaş yaratmaktadır.
COVID-19 aşılama sürecinde hapishanelerde, göçmen kamplarında, yaşlı bakım ve rehabilitasyon merkezlerinde, bayan misafirhaneleri ve gibisi toplumsal hizmet kuruluşlarında toplu yaşamak zorunda kalan örselenebilir/dezavantajlı bireylerin aşı erişiminde yaşayacağı eşitsizlikler de ayrıyeten telaşa yol açmaktadır.
Bu belirsizliklerin en kısa müddette Sıhhat Bakanlığı tarafından giderilmesi, kamuoyuyla, sıhhat emek ve meslek örgütleri ile paylaşılması, yurttaşlarımızın kaygısını gidermek ve pandemiyle çabada muvaffakiyet bahtını artırmak için zaruridir. Aşının pandemide sıhhat sisteminde yaşanan sıkıntılara süratli tahlil olamayacağı, daha tesirli salgın idaresinin kaçınılmaz olduğu bilinerek, aşılama programları da dahil olmak üzere sıhhat emek meslek örgütlerinin teklifleri uygulanmalı ve gerekli tedbirler derhal alınmalıdır.
Bugün Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Beşeri Tıbbi Eserler Ruhsatlandırma Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik”te “Ruhsatlandırmaya temel tesirlilik, güvenlilik ve kalite ile ilgili kapsamlı dataların şimdi sağlanamadığı aşılar için bu bilgiler sağlanıncaya kadar Kurum tarafından AKO verilebilir” sözü yer almıştır. Burada ilgili kapsamlı dataların neler olduğu açık söz edilmeli, ucu açık bir açıklama ile kapsamlı olmayan bilgiler Faz 3’e başlamış lakin hiç data üretmemiş klinik faz çalışmalarına genişletilerek kullanılmamalıdır. TİTCK’nin hangi dataları kâfi bularak AKO uygulayacağı meçhuldür. Bu da toplumda aşı olma konusunda bir tasa yaratacaktır.
Sıhhat Bakanlığı’na buradan sesleniyoruz.
Pandemi idaresine katkı sağlayacak sıhhat emek meslek örgütlerinin taleplerine karşın Sıhhat Bakanlığı Bilim Konseyi dahil hiçbir sürece katılmaması, yanlışsız ve süratli data paylaşımı yapılmaması, salgın idaresine karşı toplumda bir güvensizlik yaratmıştır. Aşı uygulama süreçlerinde de aşılamaya karşı tereddütlerin giderilmesi açısından tüm bileşenlerin iştiraki ile çalışılmasının kaçınılmazlığı ortadadır. Gerçek bir süreç ve sıhhat sisteminin tekrar toplum sıhhati temelinde düzenlenmesi gerçeği unutulmadan pandeminin önlenmesinde en değerli basamaklardan biri olan aşılama hizmetleri şeffaf, mali tasalardan uzak, paylaşımcı, iştirakçi olarak yönetilmelidir.
Sıkıntılar yumağını büyütmemek ismine ihtarlarımızın dikkate alınmasını, aşıya erişilebilirlikte etik prensiplere uygun ve adil bir süreç işletilmesinin sorumluluğunuz olduğunu hatırlatıyoruz.”
Gazete Duvar
