Taşınabilir teknolojiler fuarı Mobilefest, 5G’yi masaya yatırdı. Ulaştırma ve Altyapı Bakan Yardımcısı Ömer Fatih Sayan moderatörlüğünde gerçekleştirilen oturumda, Türkiye’nin 5G altyapısını yapan 100 yerli sermayeli GTENT (Global Telekom ve Entegre Teknolojiler AŞ), üç GSM operatörü, Haberleşme Teknolojileri Kümelenmesi ve ULAK yöneticileri birer konuşma yaptı.
Sunuş konuşmasını yapan Ulaştırma ve Altyapı Bakan Yardımcısı Ömer Fatih Sayan, evvelce insanların haberleşmesinin ön planda olduğunu şimdiyse herkesin elinde her işin yapabildiği bağlantı aygıtları olduğuna dikkat çekti. 5G’nin akıllı irtibat çağına yanlışsız ilerlemenin bir yolu olduğunu belirten Sayan, kritik eserlerin kullanılması açısından yerli ve ulusal eserleri önemsediklerini kaydetti. Türkiye’nin teknoloji konusunda evvelden yalnızca pazar olarak görüldüğünü fakat artık üretici ve ihracatçı pozisyona gelmeye hakikat yol olduğunu belirten Sayan, “Yerli ve ulusal üretimi çok önemsiyoruz. Bu nedenle ülkemizde üretim yapmadıkları vakit yabancılara bile kusura bakmayın diyoruz” dedi.
“YERLİ ÜRETİMİ ÇOK ÖNEMSİYORUZ”
Bir teknolojide yatırım yapma vaktinin değişim anları olduğunu belirten Turkcell CEO’su Murat Erkan, cep telefonu pazarında Nokia’nın pazar hissesi yüzde 80 iken Apple’ın ortaya çıktığını ve artık Nokia’nın ortada olmadığını söyledi. ABD ve Çin ortasındaki kısıtlamalar nedeniyle 5G ve 6G konusunda da dönüşüm vaktinin geldiğini belirten Erkan, “Artık eserler kesim modül üretiliyor. Tam bu noktada Türkiye için fırsat olan kesimleri ülkemizde nasıl geliştiririz diye bakmak lazım. Tıpkı vakitte kendimizi nasıl kıymetli bir oyuncu yapabiliriz diye 6G için de bugünden çalışmak lazım” dedi.
Operatörlerin şu anki baz istasyonu sayısının 100 bini geçmeyeceğini 5G’de ise bir milyon baz istasyonuna gereksinim olunacağını ve bu sayı kadar kesinlikle yedek olması da gerektiğini belirten Erkan, “Ve 5G’de en az yüzde 95’inin fiberle bağlanması lazım. Bugün bu sayı yüzde 45. Yani 45 bin. 5G’de yaklaşık iki milyon olması lazım. Bu nedenle bizim önemli bir fiber altyapısına da muhtaçlığımız var” dedi. Bir yandan yatırımları hızlandırmak bir yandan da daha fazla yatırım yapılması gerektiğini belirten Erkan, “Altyapı yatırımlarının yüzde 70’i dövize bağlı yatırımlar. Tüketiciye yansıyan tarafı var. Bunun için de yerlileşmek ve mahallî maliyetlerle yapmak lazım. Bizim gönlümüzde yatan gelirlerimiz TL olurken masrafların de TL olması çok değerli. Bu nedenle yerli üretimi çok önemsiyoruz” dedi.
“KATKI SUNACAK”
Vodafone CEO’su Engin Aksoy da “Bunun için adımların bugünden atmamız gerektiğini düşünüyoruz. Birçok ülke 5G ve fiber teknolojisine yatırım yaptı. 106 ülkede şu an 5G var. Kimi ülkelerde devlet teşvik ediyor. AB, 750 milyar avroluk fon ayırdı. Teknoloji firmaları vatandaşa yönelik projeleri ile hisse alıyorlar. 5G’nin ülkemize de değerli katkıları olacağını görüyoruz” dedi.
Büyüme gayelerine bakıldığında en yeni teknolojinin kullanılmasının kaçınılmaz olduğunu kaydeden Aksoy, “Yabancılar evvelce makro ekonomik göstergeler ve demografik yapıya bakarlardı. Artık teknoloji altyapısına da bakıyorlar. Yatırımcılar için 5G ve fiber altyapı çok önemli” dedi. Vodafone olarak 12 AB ülkesinde 5G’yi canlıya aldıklarını belirten Aksoy, 2023 yılında da Türkiye’de 5G’nin canlıya alınmasını önemsediklerini söyledi. Aksoy, bu hususta gerekli olan tüm dayanağı vermekten çekinmeyeceklerini kelamlarına ekledi.
Dünyada 100’ün üzerinde operatörün 5G’ye geçtiğini ve 1.5 milyar baz istasyonu kurulduğunu belirten Türk Telekom CTO’su Yusuf Kıraç da “Bugün itibariyle Türkiye 5G’ye geçebilir. İthal sistemleri alarak geçebiliriz. Yalnızca şalteri kaldıracağız. Lakin bizim 5G’nin 4G’den farkı olabilmesi için artırılmış gerçeklik, sanal gerçeklik dediğimiz ve birebir vakitte yapay zeka dediğimiz sistemlerle birleştirmemiz lazım” dedi.
GTENT: 5G bizim işimiz
GTENT’in Ankara OSTİM’de yapılanan Haberleşme Teknolojileri Kümelenmesi (HTK) içinden doğan bir şirket olduğunu belirten GTENT İdare Şurası Lideri İlyas Kayaduman ise “HTK içindeki 10 firmanın bir ortaya gelmesi ile GTENT kuruldu. Benim kendi şirketim yabancı firmalarda eser geliştiren gruplardık. GTENT’in başka firmaları da bu yabancılara çeşitli eserleri satıyorlardı. Eser geliştirmenin yapılabildiğini hepimiz gördük. İşler daha evvel yabancı firmaların monopolünde ilerliyordu. Biz yerli ve ulusal eser geliştirelim ve eser geliştirmenin ne olduğunu mühendis arkadaşlara anlatalım diyen bir firmaydık. Hakikaten haberleşme dalındaki yerlilik oranını yükseltmek için HTK ve OSTİM bünyesindeki firmalarla bir ortaya geldik. 5G hayal denirken çok önemli işler yapıyoruz. Artık 5G bizim işimiz diyoruz. Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı, BTK ve TÜBİTAK önemli takviyeler verdiler. Bize güvenenlerin yüzünü kara çıkarmadık. Eserlerimiz prototif olarak hazır. Geliştirmeye de devam ediyor. Bir eser bitirdim demekle olmuyor. Süreklilik gerekli. Operatörün de sizin sürdürülebilirliğinize güvenmesi gerekli. Sürdürülebilir ve inançlı olunması kıymetli. Bizim operatörlere de bunu göstermemiz gerekiyor. Biz şu anda bu işi yapabileceğimizi yerli oyuncularla geliştirebileceğimizi, bütün endüstriye hitap edecek bir teknoloji geliştirebileceğimizin farkındayız” dedi.
Bu eserleri geliştirirken kendi eforlarının yanı sıra operatörlerden de önemli dayanaklar gördüklerini belirten Kayaduman, “Bu bize çok büyük ivme kazandırdı. Bu sürecin devam etmesi bizim için olmazsa olmaz. Çünük bize inanılmaz bir çarpanla katkı sağlıyor. Bu hepimize ekstra bir motivasyon vererek bu işlere devam etmemizin ne kadar gerçek olduğunu da gösteriyor. Bizim asıl gayemiz ihracat yapmak. Küresel alanda kelam sahibi olmadan eserleri üretemeyeceğimiz farkındayız. Yurtdışında 5G ihalelerine girmeye de başladık” dedi.
5G’de yerli üreticiler nerede sorusuna verilecek çeşitli karşılıklar olduğunu belirten Kayaduman, “5G ihalesinin neresine hazır olmamız gerektiği çok değerli. Operatörlerin isteği neyse o lizz’e hazır olmamız gerek. Münasebetiyle operatörlerin ve dalın beklentisine nazaran hazır olmamız gerekiyor. Şu anda bizim eserlerimiz Release 15’te hazır. Release 16’ya 2022’de, Release 17’ye 2023’te hazır olacağız. Ayrıyeten dayanakların satın alma tarafında bize verilmeye devam etmesini de operatörlerimizden bekliyoruz” dedi.
HTK: SAVUNMA ENDÜSTRİNİN LİDERLİK İSTEĞİ KESİMİ BALTALIYOR
Haberleşme Teknolojileri Kümelenmesi (HTK) Lideri ve GTENT İdare Heyeti Üyesi İlhan Bağören de HTK’nın kuruluşu ile ülkede çok kıymetli bir teknolojik birikim olduğunu kaydetti. Bağören, “Bu birikimin ticarileştirmesi noktasında çok kıymetli bir eksik görünce bunu kullanmaya ve 5G’de çalışmaya karar verdik. Uçtan Uca Yerli ve Ulusal 5G bu türlü kuruldu. 2018’de çalışmalar başladı. 2020 ortasında birinci 5G eserlerinin prototifi çıktı ve Haziran 2021’de bunları gösterdik. Birçok firmamız kan kaybı yaşarken bu projede yer almak firmalarımız için bir motivasyondu. Fakat öykümüzün hoş tarafı buraya kadar maalesef. Zira dayanakların devamında maalesef zorlandık” dedi.
TÜBİTAK’ın SAYEM projesi yaptığını Sanayi Bakanlığı’nın ise Atılım takviyesi verdiğini belirten Bağören, “Ancak bu dayanakların hayata geçirilmesinde zorlanıyoruz. Zira Savunma Sanayi ile sivil firmalar bir ortaya gelemiyor. Maalesef devlet kurumları da ilerleyemiyor. Hakikaten SAYEM iptal edildi. Atak projesi de tıpkı durumda. Aslında Savunma Sanayi firmaları ile bir meselemiz yok. Lakin savunma endüstrinin bu dalda başkan olma isteği maalesef bizi baltalıyor” dedi.
Özel dalın önünün kesilmesine müsaade mi vermeliyiz” diye soran Bağören şöyle devam etti: “Bu takviyeler çıkan hengameler nedeniyle verilemiyor. Lakin özel bölüm firmalarımız maalesef savunma sanayi firması üzere güçlü değil. Bu takviyelere muhtaçlığı var, dayanaklar verilmedikçe savunma endüstrinin karşısında özel dal yok olma karşısında. Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı’nın Ar-Ge fonlarının sivil bölümün önünü açacağını umuyoruz. Bu takviyeler verildikçe yetişmiş eleman bulmak ve operatörlerle işbirliği yapma konusunda çok optimistim. Yazılımcılar yurtdışına kaçarken, biz yurtdışından da arkadaşlar getirdik. Lakin 9 aydır bu dayanak olmadığı için firmalarımız kan kaybediyor, ileri değil geriye gidiliyor.”
Bu kelamlar üzerine Ömer Fatih Sayan, “Bu sorunları inşallah önümüzdeki periyotta aşacağımızı umuyorum. Sizlere nasıl daha fazla takviye verebileceğimizin eforu içindeyiz” dedi.
ULAK: İNSAN KAYNAĞINA GEREKSİNİMİMİZ VAR
Oturumun başka konuşmacısı ULAK Genel Müdürü Zafer Orhan da “En başta insan kaynağına gereksinimimiz var. Öbür 5G üreticisi küresel oyuncuların milyarlarca dolar yatırım yaptığı bu alanda teknolojik altyapıya gereksinim duyuyoruz. Bizlere takviye verilmesi gerektiğini düşünüyorum. 2022 yılında inşallah 5G’yi sizlere sunacağız. 2024’te bu olgunlaşacak. Umut ediyorum cumhuriyetin 100’üncü yılına inşallah bu işi yetiştirmiş olacağız” dedi.
Cumhuriyet
