KÖLN – Çin’in Wuhan kentinde ortaya çıkan korona virüsü Almanya’da birinci olarak 28 Ocak’ta görüldü. Akabinde Hollanda’da, Belçika’da görülmeye devam eden hadiselerin akabinde şubat ayından itibaren merkez üssü İtalya olmak üzere tüm Avrupa’yı sardı.

Nüfusa nazaran en yüksek vefatlar Belçika’da yaşanırken, İtalya’nın Bergamo eyaleti, dünyada korona virüsün en çok etkilediği bölgelerden biri oldu. Mart ayı sonunda 10 binden fazla insan korona virüsü nedeniyle hayatını kaybetti. Avrupa Birliği aylarca salgında ziyan gören ülkeler için koordine olamadı. Ülkeler birbirlerine yardım etmek yerine büyük bir panikle kendi tedbirlerini aldı. AB korona mali takviye bütçesi üzerinde uzlaşı sağlayana dek başta İtalya’da olmak üzere ağır can kaybının yaşandığı ülkelerde birliğe olan inanç zayıfladı. Lakin AB, geç de olsa süratli bir biçimde virüse karşı ortak çaba kararı alarak yine inanç tazelemeyi başardı. 22 Temmuz’da AB üyesi 27 ülkenin başkanları önümüzdeki yedi yıl için bir mali plan üzerinde anlaştı. Korona pandemisinden bilhassa ağır etkilenen üye devletler için bir mali yardım paketinde karar kıldırlar.

Pandemi AB’de yalnızca ekonomik olumsuzluk yaratmadı. 29 Ağustos’ta korona tedbirlerini protesto etmek için Berlin’de binlerce kişi toplandı. Şov, Berlin İçişleri Senatörü Andreas Geisel tarafından evvelden yasaklanmıştı, fakat yasak Yüksek Yönetim Mahkemesi tarafından kaldırıldı. Aşılama aykırıları, komplo teorisyenleri, ezoteristler, çok sağcılarla yan yana gelerek korona tedbirlerini protesto ettiler.

Şov sırasında, birkaç yüz kişi Berlin’de parlamentonun önünde (Reichstag) önünde Alman İmparatoruğu bayrağını açtı. İmgeler ülkede çok sağcılıkla ilgili geniş bir tartışmanın da yine ateşleyicisi oldu. Korona tedbirlerine karşı hareketler Kasım ayına kadar Berlin’de devam etti.

BREXIT

Avrupa için kıymetli bir dönüm noktası 31 Ocak’ta Büyük Britanya’nın AB’den çıkışı oldu. Büyük Britanya’da yapılan Brexit referandumunun akabinde geçen üç yıldan fazla müddette görüşmeler yapılmıştı. Çıkış tarihinden kısa bir müddet öncesine kadar temaslar devam etti. Nihayetinde, dâhil olan taraflar, 2020 sonuna kadar süreksiz bir tahlil üzerinde anlaştılar. Birleşik Krallık ile AB ortasında gelecekteki bağlantılara ait müzakereler devam edecek. Britanya’nın AB’den ayrılması için belirlenen 11 aylık geçiş devri 1 Ocak 2021 tarihinde resmen sona erecek. Büyük Britanya artık bloğun piyasa ve gümrük birliğinin bir modülü olmayacak. Bunun yerine kendi kural ve düzenlemelerine bağlı olacaklar.

AB ve Büyük Britanya Brexit üzerinde anlaştıklarını duyurdukları hür ticaret muahedesiyle bu geçiş sürecinde kıymetli bir adım atmış oldular. Mutabakat Birleşik Krallık ve AB malları için rastgele bir tarife yahut kota olmamasına imkan tanıyacak. Lakin işletmeler yeniden de ithalat ve ihracat için yeni bürokratik uygulamalarla karşı karşıya kalacak.

Artık hem Britanya ve hem de AB vatandaşları artık yaşamak, çalışmak ve okumak için hür sirkülasyon hakkından yararlanamayacak. AB’nin Schengen bölgesine seyahat eden Britanyalılar, her 180 günlük periyotta sırf 90 gün kalabilecek. AB vatandaşları da Britanya’yı 180 güne kadar ziyaret edebilecek.

THÜRINGEN SEÇİMİNDE ALMANYA’YI SARSAN SKANDAL

5 Şubat’ta Thüringen Eyalet Parlamentosu yeni bir Başbakan seçmek için toplandı. Sol Partili Bodo Ramelow’un tekrar seçileceğine kesin gözüyle bakılırken şaşırtan bir formda, ırkçı parti AfD (Almanya için Alternatif Partisi) üçüncü oylamada kendi adayını düşürdü ve CDU ile (Hıristiyan Demokratlar Birliği) FDP (Hür Demokrat Parti) adayı Thomas Kemmerich’i seçti. CDU’nun AfD ile birlikte hareket etmesi nedeniyle ülke çapında protestolar yapılınca Kemmerich istifa etti.

Kemmerich’in Thüringen’de başbakan seçilmesinin akabinde CDU idaresi sert eleştirildi. Thüringen’de AfD ile bilinmeyen bir iştirak yaptıkları tezinin akabinde, CDU’nun Genel Lideri Annegret Kramp-Karrenbauer parti liderliğinden çekildiğini açıkladı. Kramp-Karrenbauer, şansölye adaylığından da vazgeçti. Böylelikle CDU’da genel başkanlık ve Merkel’den sonra başbakanlığa aday çıkarma krizi baş gösterdi. CDU’ya kimin lider olacağı, hangi ismin başbakan adayı olacağı, Korona nedeniyle hala genel kongre yapılamadığı için belirsizliğini koruyor.
Bodo Ramelow ise 4 Mart’ta yapılan üçüncü oylamayla yine Thüringen Başbakanı seçildi. Mecliste tebrikleri kabul eden Ramelow’un AfD’li Björn Höcke’den gelen tebrikleri reddederken yaptığı konuşma da tarihe geçmiş oldu.

AB VE TÜRKİYE

2020 yılı boyunca Türkiye ve AB ortasında tansiyonlu bir alaka yaşandı. 27 Şubat akşamı Suriye topraklarında, Rusya dayanaklı Esad birlikleri tarafından 33 Türk askeri öldürüldü. Bu durumu kullanan Cumhurbaşkanı Erdoğan, hem TSK’nın İdlib’deki varlığına dayanak bulmak hem de mülteciler için daha fazla para almak için 29 Şubat’ta göçmenlere AB sonunu açtığını ilan etti. Binlerce mülteci otobüslerle Yunanistan hududuna taşındı. Mülteciler Yunan hudut muhafızları tarafından engellendi.

Türkiye, attığı bu adımdan bilhassa Angela Merkel’in tekraren Cumhurbaşkanı Erdoğan ile yaptığı görüşmeler sonrası ve AB Dışişleri ve Güvenlik Siyasetleri Yüksek Temsilcisi Josep Borrell’in uğraşıyla geri döndürüldü. Lakin Ankara ile ilgiler, Türkiye’nin Doğu Akdeniz’de Kıbrıs kara sularında, Yunanistan’ın Meis ve Rodos adaları etrafında gaz arama sondajları yapması nedeniyle sık sık gerildi. Yunanistan ve Türkiye karşılıklı olarak Navtex ilan ettiler. İki ülke donanmasının her an karşı karşıya gelebilecekleri kaygısı ile iki ülke ortasında ABD, Almanya, İtalya sık sık arabuluculuk yapmaya çalıştılar.

Türkiye’nin Ulusal Mutabakat Hükümeti’ne takviye için Suriye’den Libya’ya milis ve BM silah ambargosuna karşın silah gönderdiğine dair tezler nedeniyle Fransa ile bağlantıları de gerildi. Yunanistan’a en açık takviyesi de Fransa verdi. AB iki kere Türkiye ve Doğu Akdeniz’deki faaliyetleri nedeniyle tepe toplantısı gerçekleştirdi. Fransa, Yunanistan, Kıbrıs Türkiye’ye karşı AB çapında bir silah ambargosu ve sert ticari yaptırımlar talep etti. Lakin Türkiye ve AB ortasında diyalog yolunun açık kalmasını savunan Almanya’nın devreye girmesiyle karşı sert yaptırım kararları çıkmadı. Türkiye ile çözülmeyen sıkıntılar 2021’in Mart ayına ertelendi. Merkel, Türkiye’ye AB çapında bir silah ambargosu çıkması ihtimalinin önünü bu mevzuyu NATO’ya havale ederek büsbütün kapamış oldu.

MACRON-ERDOĞAN GERGİNLİĞİ

Fransa’da tekrar yayınlanan Hz. Muhammed karikatürleri İslam ülkelerinin Fransa’yı eleştirmelerine neden oldu. Karikatürlerin yayınlanmasının akabinde Erdoğan’ın “Macron’un zihinsel noktada bir tedaviye muhtaçlığı var” kelamları üzerine Fransa Fransa Ankara Büyükelçisini geri çağırdı. İki ülke cumhurbaşkanı ortasında sert tartışmalar yaşandı. Erdoğan’ın davetiyle Fransız malları boykot edildi. Macron ve Erdoğan ortasındaki gerginlik günlerce Avrupa basınında konuşuldu. 2021 Mart ayında yapılacak Türkiye bahisli yeni AB doruğunda Fransa’nın halinde bir değişiklik olup olmayacağı en çok önümüzdeki ayların konusu olacak.

AB VE MÜLTECİ SORUNU

Yunanistan’daki mültecilerin bulundukları kampların şartları uzun vakittir tenkit konusuydu. AB’nin, Türkiye’ye mülteci konusunda verdiği dayanağın çok daha azını Yunanistan’a verdiği biçiminde tenkitler de vardı. Korona salgını devrinde de mülteci kamplarındaki durumlar kamuoyunun reaksiyonunu çekiyordu. Tartışmalar devam ederken 9 Eylül’de Midilli adasındaki Moria mülteci kampında büyük bir yangın çıktı. Yangın tüm gece boyunca devam etti. 2.800 kişi için tasarlanan kampta şu anda 12.600 mülteci yaşıyor.

Bu yangın, Avrupa Birliği ülkelerinin mültecilerle nasıl bir prosedür uygulaması gerektiği konusunda büyük tartışmayı başlattı.

RADİKAL SAĞ VE RADİKAL İSLAMCI TAARRUZLAR DA DEVAM ETTİ

Almanya’nın Hessen eyaletindeki Hanau kentinde 2020’nin başında 19 Şubat’ta düzenlenen iki silahlı atakta ortalarında 5 Türkiye vatandaşının olduğu hepsi şimdi yirmili yaşlarında olan dokuz kişi öldü. 43 yaşındaki zanlı ve annesi ise konutlarında meyyit bulundu, zanlının intihar ettiği bildirildi. Şahsen Başbakan Angela Merkel, “Saldırganın ırkçı bir motivasyonla hareket ettiğini gösteren çok fazla işaret var” demişti. Almanya Hanau saldırısının şokunu atlatmaya çalışırken pandemi yavaş yavaş Avrupa’nın ana gündem konusu oldu. AB Korona salgınını hakikat yönetmeye çalışırken bu kere de AB ülkeleri radikal İslamcı hücumlarıyla sarsıldı.

21 Ekim’den 2 Kasım’a kadar Radikal İslamcılar Paris, Dresden, Kaç ve Viyana’da akınlar gerçekleştirdi. Ataklar, Avrupa’da salgının yarattığı telaşa bir öteki kaygı daha kattı. Bu akınlarda toplam dokuz kişi öldü ve çok sayıda kişi yaralandı. Hücumları üstlenen IŞİD, her ne kadar Suriye ve Irak’taki bölgesini ve buna bağlı olarak gücünü büyük ölçüde kaybetmiş olsa da hala Avrupa ülkelerinde ataklar düzenleyebilecek bir ağının olduğunu da bir defa daha ortaya koymuş oldu. Bu taarruzların evvelkilerden farkı hepsinde faillerin ferdî organize olmuş olmalarıydı. Silahları kendileri temin etmişler hatta üç olayda yalnızca bıçak kullanmışlardı. Bu sefer faillerin ülke profilleri de değişmişti. Saldırıyı gerçekleştirenlerden biri Çeçen, biri Suriyeli, biri Tunuslu, biri de Arnavut’tu. Radikal İslamcı akın tehlikesi Avrupa’da bitmedi ve tahminen büsbütün de bitmeyecek. İslam’da cihad fikri ıslahat edilmedikçe, genç Müslümanlar Batı toplumunda kendilerine yer bulamadıkça radikal İslamcı kümeler bu gençler için bir biçimde cazibeli olmaya devam edecek buna bağlı olarak akınlar da büsbütün bitmeyecek.

2020 yılı AB ve Almanya için problemlerin iç ve dış siyasette çözülemediği en rasyonel biçimde nasıl ertelenebilecekse o biçimde ertelenen bir yıl oldu. 2021 bilhassa pandemiyle daha da görünür olan gelir eşitsizliğinin, neo liberal siyasetlerin sıhhat, eğitim üzere alanlarda uygulanmasının yarattığı olumsuzluğun, korona zıddı hareketlerde de kendisini gösteren çok sağın tartışılacağı bir yıl olacak. Almanya için 2021 Merkel devrinin kapanacağı genel seçimlerin yapılacağı bir yıl olması nedeniyle çok kıymetli bir yıl olacak. AB için de Merkel sonrası periyodun nasıl gelişeceği merak konusu. Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, AB içerisinde daha da tesirli bir başkan olarak ortaya çıkabilir. 2021 yalnızca Almanya için değil Merkel’in gidişiyle ve yeni lider seçilen Joe Biden’la birlikte ABD ile kurulacak yeni ilgilerle birçok bilinmezliğe ve sürprize açık bir yıl olacak.

AB için 2020’nin en sevindirici gelişmesi kurucuları iki Türkiye asıllı bilim insanı olan Alman BioNTech şirketinin ABD’li ilaç firması Pfizer’la birlikte korona virüse karşı geliştirdikleri aşının yüzde 90 üzeri olumlu sonuç vermesi ve aşılamanın başlaması oldu.

Gazete Duvar