ANKARA – Aile Çalışma ve Toplumsal Hizmetler Bakanlığı’na bağlı yaşlılara bakım hizmeti verilen huzurevlerinde çalışan işçi Covid-19 salgınının birinci günlerinden bu yana 14 günlük vardiya sistemiyle çalışıyor. İşe giriş ve çıkışlarda PCR testi yapılan çalışanın 14 günlük çalışmalarının sonunda kullandıkları müsaade müddetleri ise kurumlardaki işçi sayısına nazaran bir hafta ya da 24 gün olarak değişiyor. 14 gün boyunca kurumdan çıkmadan çalışmanın psikolojilerini olumsuz etkilediğini ve yaptıkları işe yabancılaştıklarını belirten çalışanlar bu devirde özlük haklarının karşılanmadığını söylüyor.
‘İNSANLAR 14 GÜN OKULA GİDEN ÇOCUĞUNDAN UZAK ÇALIŞIYOR’
Aile, Çalışma ve Toplumsal Hizmetler Bakanlığı huzurevi, engelli bakım merkezi ile çocuk konutlarında çalışan çalışana yönelik pandeminin birinci günlerinde yayımladığı genelgeyle 14 günlük vardiyalı çalışma sistemini mecburî tuttu. İlerleyen tarihlerde engelli ömür merkezi ve çocuk meskenleri sitesinde çalışan işçinin vardiya sistemindeki gün sayılarında azalma yaşanırken, risk kümesinde olan yaşlılara huzurevlerinde hizmet veren toplumsal hizmet çalışanlarının 14 günlük vardiya sistemiyle çalıştırılması uygulaması devam ediyor.
Ankara’daki bir huzurevinde toplumsal hizmet uzmanı olarak çalışan ve gerçek ismi yerine “Osman” ismiyle haberde görüşlerinin yer almasını talep eden bir çalışana nazaran, pandeminin görüldüğü birinci tarihten bu yana kurumlarda 14 gün aralıksız çalışmak hem ruhsal hem de fizikî olarak kendilerini olumsuz etkiledi. 14 gün vardiya sistemi nedeniyle 24 saat kurumda kalmanın tüm gün çalışmak manasına geldiğini tabir eden Osman’a nazaran bu periyotta özlük hakları da bakanlık tarafından karşılanmadı:
“Kuruluşta bulunmak demek, çalışmak demek. Bu çalışma esnasında beşerler aileleriyle çocuklarıyla görüşemediler. Kurum ortamında gündelik hayatlarını sürdürmek zorunda kalmaları hem ruhsal hem de sosyolojik olarak insanları güç durumda bıraktı. Beşerler 14 gün okula giden çocuğundan uzak, güç koşullarda çalışıyor. Bunlar için bir ek ödeme yapılmadı. Birebir devirde sıhhat çalışanları için Covid-19 periyodunda ağır çalışmaları nedeniyle bir ek ödeme programı geliştirildi ve kısmen de olsa bu karşılandı. Tıpkı güç koşullarda çalışmasına karşın toplumsal hizmet çalışanlarına bu türlü bir ödeme yapılmadı. Bu bizi hem ekonomik hem de ruhsal olarak olumsuz etkiledi.”
‘SÜREKLİ KURULUŞTA OLMAK GERİLİM YARATIYOR’
Sekiz aydır kuruma kapanarak çalıştığını, bu çalışmanın sonunda müsaade müddetlerinin işçinin durumuna nazaran değiştiğini söyleyen Osman, farklı kurumlarda işçi sayısına nazaran farklı müsaade uygulamalarına gidildiğini söyledi. Kurumlara kapanmak zorunda olan işçinin özel gereksinimlerini yerine getirebilecek yerlerin yaratılamadığını belirten Osman, şartlarına dair şunları kaydetti:
“Birçok arkadaşımın çocukları okul çağında. Uzaktan eğitime çocukları katılacak arkadaşlarımız var, onlar meskenlerine bakıcı tutmak zorunda kaldı. Çocuk meskende tek EBA’ya nasıl girecek? Daima burada olmanın getirdiği, dışarıya çıkamamanın sonucu uyaran eksikliği var. İnsanların özel gereksinimlerini karşılayabileceği yerler yok. Salonların dönüştürülerek kalınır hale gelmesi üzere bir süreç var. Arkadaşlarımız bu zorluklarda olabildiğince hizmet verdikleri kümenin sıhhati için çalıştılar lakin kolay bir süreç değil. Bir yerde birebir işi daima yapar olmak ve daima bir yerde bulunmak yapılan işi monotonlaştırıyor. Birebir işi daima yapıp iş ortamından gidememe, dışarıda bir şeyler yapamamanın getirdiği hem gerilim hem de yoğunluk var. Bu işe ne kadar yansıyor? Yaşlılara dönük hizmet verenler olabildiğince onlara bunu yansıtmamaya çalışıyorlar ancak yıpratıyor, duygusal manada zorluyor. Daima kuruluşta olmak gerilim yaratıyor.”
’14 GÜN ÇALIŞMA SİSTEMİNDEN GERİ DÖNÜLSÜN’
Huzurevlerinde hizmet verdikleri yaşlıların bu periyotta hiçbir halde kurumlardan çıkamadıklarını, yakınlarının ziyaretine de müsaade verilmemesi nedeniyle hizmet alan yaşlıların hem duygusal hem de bedensel problemlerinin arttığını belirten toplumsal hizmet uzmanı Osman, “Birçok yaşlımızda hareket kısıtlılığı yaşanmaya başladı. Yakınlarıyla görüşememenin de duygusal kahrını yaşadılar. Bu, yaşlılarda olumsuz tesir yarattı. Daima burada kalmış olmanın gerilimi, ne vakit çıkacağız dertleri arttı” dedi ve taleplerine dair şunları söyledi:
“24 saat aslına nazaran çalışıldığı için ek ödeme yapılmadı. Ek ödeme yapılması gerekirdi. Nöbet tutan kontratlı işçinin bu süreçte fiyatları ödenmedi. Yıllık müsaadelerini beşerler kullanamadılar. Nöbet tutan arkadaşlarımıza olağan kurallarda nöbet müsaadesi ve nöbet fiyatı verilir. Bu arkadaşlarımıza nöbet müsaadesi verilmedi. Öncelikle bir an evvel 14 gün çalışma sisteminden geri dönülmesini istiyoruz. Vardiyadan kaynaklı özlük haklarımızın karşılanması gerekiyor.”
‘HEM İŞÇİ HEM DE HİZMET ALANLAR AÇISINDAN YIPRATICI’
Ankara’da huzurevinde toplumsal hizmet uzmanı olarak çalışan ve gerçek ismi yerine haberde “Mehmet” isminin kullanılmasını talep eden bir öteki çalışan da son üç aydır 14 günlük vardiya sistemiyle çalıştığını söyledi. Kurumdan 14 gün çıkmadan çalışmanın yıpratıcı olduğunu belirten Mehmet bu durumun çalışanlar üzerindeki tesirlerine dair şunları söyledi:
“Personel 14 gün kurumda kalıyor. Kurumun bahçesinden dışarıya çıkamıyor. Orada yatıyor, orada besleniyor üzere bir çalışma biçimi bir yıldır yürütülüyor. Bu çalışma biçimi hem işçi hem de orada kalan, hizmet alanlar açısından yıpratıcı. İşçi yaptığı işe yabancılaşmış vaziyette. Bu yabancılaşma beşerle çalışanlar açısından olumsuz sonuçlar açığa çıkarıyor. Yaşlı ile çalışıyorsun diyelim, onun bakımını ve paklığını yapıyorsun. Bir müddet sonra oradaki yaşlı ortadan kalkıyor ürettiğin paklık ana vazifenin hale geliyor. İnsancıl olma, mesleksel etik devreden çıkıyor. Bunların sınır safhada yaşandığı bir durum.”
‘HİÇBİR YÖNETİMCİ SORUMLULUK ALMIYOR’
Toplumsal hizmet işçilerinin farklı kurumlarda farklı uygulamalara tabi tutulduğunu, bunun nedeninin de kurum yöneticilerinin tutumundan kaynaklandığını belirten toplumsal hizmet uzmanı Mehmet, “Bu periyotta bize hiçbir yıpranma hissesi ödenmedi, ekstra bir ödeme yapılmadı. Olağan kaidelerde siz haftada 40, ayda 160 saat çalışırsınız. Ayda 160 saat çalışmanız gerektiği yerde 300 küsur saat çalışıyorsunuz. Bununla ilgili talepte bulunduğumuzda, ‘Siz orada yatıp kalkıyorsunuz, beslenmeniz fiyatsız sağlanıyor’ üzere münasebetler gösteriyorlar” sözlerini kullandı.
Çalışanın ekonomik tasalarla istifayı düşünemediğini, bu şartlarda çalışmaya kendilerini “zorunlu” hissettiklerini tabir eden Mehmet, “Psikolojimiz bozuldu fakat beşerler çalışmaya mecburlar. Bu uzun çalışma sürecinde rapor almalar sıklıkla karşılaşılan bir durum oldu. Kişinin ruh sıhhati bozuluyor, ‘ruh sıhhatim bozuldu’ diye rapor almıyor da ‘Anneme bakacağım’ diyerek bir biçimde raporla süreci atlatmaya çalışıyorlar” dedi ve kelamlarını şöyle sürdürdü:
“O kadar keyfiyet var ki. Tıpkı vilayet içerisinde bir huzurevi çalışanını 14 gün çalıştırıp 28 gün dinlendirirken bir diğer huzurevinde 14 gün çalıştırılıp 14 gün dinlenen arkadaşlarımız oldu. Bu Ankara vilayetinde iki farklı huzurevinde iki farklı uygulamayla karşılaştık. Bununla ilgili soru sorulduğunda muhatabınız da yok. Hiçbir formda hiçbir yönetimci sorumluluk almıyor. Kurumlar nitelik manasında çok çok geriledi ve liyakat sorunu yaşanıyor.”
‘BU PERİYOTTA ANİ YAŞLANMALAR ÇOK ARTTI’
Toplumsal hizmet alanında işçi yetersizliğinin olduğunu, dört kişinin yapması gereken işi iki kişinin üstlendiğini ve bunun da çalışanlar üzerinde baskı yarattığını belirten Mehmet, özlük haklarına ait atılması gereken adımlara dair ise, “Yatılı kurumlarda çalışanlar için bir an evvel yıpranma hissesi ödemelerinin yapılması gerekiyor. Yatılı devirde çalışanlar için ekstra müsaade hakkının sağlanması gerekiyor” dedi.
14 günlük vardiya sisteminden hizmet alan yaşlıların da olumsuz etkilendiğini söz eden Mehmet kelamlarını şu halde sürdürdü:
“’Biz yaşlılarımıza engellilerimize karşı Avrupalılar üzere değiliz sahip çıkıyoruz, bakıyoruz’ diyerek bir propaganda hali var. İnsanların yemekleri verildi temizlikleri yapıldı lakin ruh sağlıklarıyla ilgili elimizde hiçbir şey yok. Yaşlılar ve engelliler bu süreçte hiç hastaneye gidemediler. Fizikî ve ruhsal sıhhatleri için hiçbir efor içerisinde olunmadı. Yalnızca hayatta kalsınlar diye temel beslenme ve barınma muhtaçlıkları karşılandı. Bu periyotta ani yaşlanmalar çok arttı. Alzaymır oranlarında yükselmeler oldu ancak bu bilinen bir şey değil. İktidar ‘biz yaşlılara iyi bakıyoruz’ diyor lakin ‘Huzurevlerinde ortalama mevt ne kadar arttı’ diye sorulmuyor.”
‘14 GÜN BOYUNCA GÜNDE ÜÇ MESAİYİ ORADA HARCIYORLAR’
Farklı bakanlıkların Aile, Çalışma ve Toplumsal Hizmetler Bakanlığı’nda birleştirilmesinin akabinde kurum içerisinde birçok genel müdürlüğün ortaya çıktığını ve problemlerin kaynağında farklı uygulamaların yattığını belirten Sıhhat ve Toplumsal Hizmet İşçileri Sendikası (SES) Ankara Şube Eş Lideri Kubilay Yalçınkaya’a nazaran 14 gün vardiyalı çalışma insan haklarına karşıt bir uygulama.
Bakanlık bünyesindeki farklı kurumlarda 14, 10, ve 3 günlük kapalı çalışma üzere farklı uygulamaların benimsendiğini, tüm toplumsal hizmet işçileri için tek bir çalışma prosedürünün uygulanmasını talep ettiklerini belirten Kubilay şunları kaydetti:
“14 günlük kapalı çalışma pandemiyi huzurevlerinden uzak tutmaya yetmeyecektir. Zira bu beşerler büsbütün izole bir formda hayatlarını sürdürmüyor. Dışarıda toplumsal hayat bu biçimdeyken yalnızca kapalı çalışarak bu disiplini sağlayamazsınız. Toplumsal hayatın devam ettiği kentlerde bir lokali 14 gün kapatıp pandemiden uzak kalamazsınız. Bu insan haklarına da muhalif. Bu beşerler 14 gün boyunca orada çalışırken 24 saat üzerinden mesailerini değerlendirmiyorsunuz. Bu beşerler 14 gün boyunca çalışırken günde üç mesaiyi orada harcıyorlar.”
‘İNSANLARIN TOPLUMSAL HAYATLARINI GASP ETTİLER’
Toplumsal hizmet alanındaki 14 günlük vardiyalı çalışma sisteminin çözülmesinin yolunun çalışan işçi sayısını arttırmadan geçtiğini, iktidar tarafından buna dönük adımların da bir an evvel atılması gerektiğini söz eden Kubilay kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Sosyal hizmet alanında istihdam sayısını arttırmayıp, kurumlarda çalıştırıp insanların hem toplumsal hayatlarını gasp ettiler hem de aile yaşantılarını olumsuz etkilediler. Bir bayan toplumsal hizmet işçisini düşünün. 14 gün boyunca tesiste mahkûm kalıyor. Çocuğu konutta uzaktan eğitime bağlanmaya çalışıyor ya da daha küçük çocuğu bakıma muhtaç. Anneler babalar çocuklarıyla bu süreçte ilgilenemedi. Toplumsal hizmet alanı siyasal iktidarın kendini yine var etme aracı. Rant devşirme aracı olarak görmesi bu alana ziyan veriyor. AK Parti’nin bu alanı rant olarak görmekten vazgeçmesi gerekiyor. Seçim kazanma, seçim yatırımı, vatandaşı kendine mahkûm etme aracı olarak görmekten vazgeçmesini talep ediyoruz.”
Gazete Duvar
