Çin’de en uzun müddet vazife yapan Türk gazeteci olan, CRI Türk Genel Yayın Direktörü Kamil Erdoğdu, ‘Bilmediğimiz Çin’ isimli yeni kitabıyla ilgili olarak Sputnik’e açıklamalarda bulundu.

Kırmızı Kedi Yayınları’ndan basılan ve 18 kısımdan oluşan kitapta, Uygur sorunu, Hong Kong, Tayvan üzere kritik sorunlarda Çin’e dair servis edilen haberlere ve Çin’in siyasi ve toplumsal yapısıyla ilgili ‘doğru bilinen yanlışlara’ yer veriliyor.

Son 30 yılın 18 yılını Çin’de, kalan kısmını da Çin’le ilgili çalışarak geçirdiğini söyleyen Erdoğdu, Çin’le ilgili bir kitap hazırlamanın ‘kolay bir şey olmasa da değerli bir muhtaçlık olduğu’ görüşünde.

“Özellikle pandemi devrinin başında Batı basınında Çin zıddı kampanyalar başlatıldı. Uygur, Tibet, Tayvan, Hong Kong konusu ile birlikte, bu sefer de ‘Çin virüsü’ söylemi ortaya atıldı” diyen Erdoğdu, çalışmasının da buna bir reaksiyon olarak başladığını anlatıyor.

‘HONG KONG ARTIK Mİ AKILLARINA GELDİ?’

Sputnik’te yer alan habere nazaran, ABD başta olmak üzere Batı medyasının Çin’e yönelttiği ‘demokrasi ihlali’ suçlamalarına değinen Erdoğdu, “Uygur sıkıntısı, Hong Kong ve Tayvan üzere bahisler Çin’in içişleri. Lakin ABD, Tayvan’a silah yardımı yapıyor, resmi ziyaretlerde bulunuyor. Hong Kong hareketleri periyodunda de tıpkı hal içerisine girdiler. Bölgede ‘demokrasi’ olmadığını savunuyorlar. Hong Kong’un 100 yıllık İngiliz sömürgesi devrinde akıllarına gelmeyen demokrasi, Çin’e devredilince mi aklına geldi?” tabirlerini kullandı.

‘DİNİ VE MİLLİYETÇİ HİSLERİ OKŞAMAK İSTİYORLAR’

Çin’in Sincan Uygur Özerk Bölgesi’nde yaşanan gelişmelere de dikkat çeken Erdoğdu, Uygurlar üzerinden hem ABD’de hem de Türkiye’de yanlış bir algı oluşturulmaya çalışıldığını söyledi ve şu açıklamalarda bulundu:

“Sincan Uygur bölgesi cennettir demiyorum, sıkıntılar olabilir lakin bu sıkıntılar her ülkede olabilecek meseleler. Sincan konusunda öne sürülen tezlerle dini ve milliyetçi hisleri okşamak istiyorlar. Çin parasının üzerinde bile Uygurca olduğu halde lisanlarının yasaklandığını söylüyorlar. Çin’de azınlıklara müspet ayrımcılık var.”

‘TÜRK BASININDA ÇİN’LE İLGİLİ BATI BELİRLENİMLİ BİR ALGI VAR’

Çin ile ilgili oluşan algının asıl sebebinin Batı medyası olduğunu söyleyen Erdoğdu, “Batı basını Çin’le ilgili daima olarak ‘Komünist Çin’, ‘Çin rejimi’ tanımlamasını kullanıyor. Örneğin, Tiananmen Meydanı’nda düzenlenen alakasız bir aktifliği bile ‘1989’da öğrencilerin öldürüldüğü Tiananmen Meydanı’ diye servis ediyorlar” diyor. Bu durumun Türk basınında da birebir formda ele alındığını söyleyen Erdoğdu, “Türk basınında da Çin’le ilgili Batı belirlenimli bir algı var. Birçok ajansın Çin temsilcilikleri çok geç sayılabilecek periyotlarda açıldı” diye anlatıyor.

Çin’in Türkiye’de de yeteri kadar tanınmadığı görüşünü savunan Erdoğdu şöyle devam ediyor:

“Çin dünya nüfusunun 5’te biri, BMGK’nın 5 daimi üyesinden biri, 56 ulusal azınlık yaşıyor, ekonomik gücü tartışılmaz. Türkiye’de orayı iyi tanıyamadık, lakin diplomatik ilgiler artarak devam ediyor. Lakin Türk basınından birtakım kurumlar Çin’i görünce daima birebir kalıplarla haber yapıyorlar.”

‘BİLE BİLE PALAVRA SÖYLEMEK AFFEDİLİR ŞEY DEĞİL’

Türk basınında dış haberler konusunda eksiklikler olduğunu belirten Erdoğdu ayrıyeten, husus Çin ve Kuzey Kore olduğunda basının daima olumsuz haberler yaptığına da işaret ediyor.

“Bu bir yayın siyaseti olabilir, lakin bile bile palavra haber yapmak gazetecilikte affedilir bir şey değil. ‘Uygurca yok’ demek, ‘Kadınların yanına Çinli erkekler yerleştiriliyor’ demek, ‘İbadet yasağı var demek’ affedilir şeyler değil” diyen Erdoğdu, koronavirüs pandemisi devrinde Çin’le ilgili haberler arttığı için ‘malzeme düşüncesi çekmediğini’ aktarıyor:

“Bu mevzuda basın alanında genel olarak bir sorun olduğunu düşünüyorum. Bilhassa dış haberler konusunda önemli bir uzmanlık eksikliği var. Çin, Rusya, Vietnam, Küba ve Kuzey Kore üzere ülkelerde bunun ziyanını açık bir halde görebiliyoruz.”

‘ÇİN MEDYASI SANILDIĞI ÜZERE TEK SESLİ DEĞİL’

“Çin medyası sanıldığı üzere tek sesli değil. Çin tek partili bir ülke de değil, 8 tane daha parti var. Bu partiler batılı manada seçimlere katılmıyorlar lakin idare sistemine dahil oluyorlar. Çin meclisi toplanana kadar 30 küsur bin toplantı yapılıyor. ABD’ye ise zenginler demokrasisi deniyor Çin’de.”

Çin basını, ülke meseleleri hakkında herkes istediğini yazıyor ve konuşabiliyor. Ve çabucak hemen her kurumun yaygın muhabirleri var, dünyaya yayılan bir ağları var. Maalesef bunlara gazeteci gözüyle değil de casus gözüyle bakıyorlar. Medya alanında Çin batının kıymetlerine sahip değil. Lakin çok seslilik var, televizyon ağını iyi kullanmaya çalışıyorlar. Çin tek başına liderlik peşinde değil, Rusya ve İran’la münasebetleri iyi, ABD’den en kıymetli farkı kaosla beslenmemesi.

‘BBC, ÇİN KONUSUNDA BÜTÜN KREDİSİNİ HARCADI’

Öte yandan Erdoğdu, Batı medya kuruluşları ortasında bilhassa BBC’nin berbat bir imtihan verdiği görüşünde:

“Benim son birkaç yıla kadar her şeye karşın hürmet duyduğum kurum BBC idi, Çin’deyken BBC’ye de çalıştım. Lakin BBC Çin konusunda bütün kredisini bir anda harcadı. Nedeninin önemli bir formda araştırılması lazım. Uygur konusunda önemli bir makûs imtihan verdi. Batının demokrasiden ve insan haklarından anladığıyla doğunun anladığı farklı. ABD, Çin’in Sincan ve Hong Kong üzere mevzularında ‘insan hakları raporları’ yayınlarken, Çin’in ABD’deki insan hakları ihlalleriyle ilgili yayınladığı raporlarda ise soğuktan ölen insanlara yer veriliyor. Bu da bir insan hakları yaklaşımı.”

Türkiye’deki Çin algısının da Batı medyasının haberleriyle paralel ilerlediğini söyleyen Erdoğdu, “Türkiye’de iktidar Uygur konusunda aslında berbat bir imtihan vermemişti, bir tek Heyit olayında makûs bir imtihan verdiler. Lakin CHP’nin Uygur raporu Washington’la birlikte hazırlanıyor. Hükümetle Uygur ayrılıkçılığı konusunda yarışıyorlar. Soruna ABD perspektifinden bakıyorlar ve Türkiye’ye ziyan veriyorlar” açıklamasında bulundu.

ÇİN’DEKİ TÜRKİYE ALGISI NASIL?

Çin’de Türkiye’nin nasıl algılandığı sorusunu yanıtlayan Erdoğdu, iki ülkenin birbirini daha iyi tanıması gerektiği görüşünde:

“Çin hiçbir ülkenin iç işlerine karışmak istemiyor, örneğin ben Çin’in Ermeni sıkıntısında hiçbir vakit bir açıklama yaptığını görmedim, 2009’daki olaylarda Erdoğan “Soykırım gibi” dediğ andan itibaren, Çin basınında ‘Peki 1 milyon Ermeniye ne diyeceğiz?’ üzere tabirler kullanıldı, olağan hiçbir vakit resmi lisana yansımadı. Çin ile Türkiye birbirini hiç iyi tanımıyor. Dönüm noktası 1999 yılında THY uçuşlarının başlaması oldu, ve bu da çok geç bir tarih. Ondan sonra 2002 Dünya Kupası’nda birebir kümeye düşmemiz de daha iyi tanımaya vesile oldu.”