Enflasyonun gerçek bir tehlike olduğunu belirten dünyaca ünlü ekonomist Branko Milanovic, besin fiyatları dünya çapında yükseldiği için, alt gelir kümesinde yer alan insanların tükettiği malları içeren sepetin ortalama enflasyondan daha da fazla artacağını söyledi.
Global iktisattaki gelişmeleri Dünya gazetesinden Elif Karaca’ya kıymetlendiren Milanovic, “İnsanlar işlerini kaybeder, fiyatları düşer ve besin fiyatları da artmaya devam ederse eşitsizlikte bir patlama durumu kelam konusu olabilir” dedi.
Gelir dağılımı alanındaki çalışmalarıyla öne çıkan Milanovic, Türkiye’de gelir eşitsizliğinin başka OECD ülkelerine nispeten yüksek olduğunu, OECD ortalama kıymeti 0,35 olan Gini katsayısının Türkiye için yaklaşık 0,42 düzeyinde bulunduğunu hatırlattı.
Milanovic ile yapılan soru-cevap şöyle:
– Türkiye uzun müddettir yüksek enflasyonla çaba ediyor. Birtakım ekonomistler bunun gelir dağılımını daha da bozacağını söylüyor. Siz ne düşünüyorsunuz?
Korkarım bu gerçek bir tehlike. enflasyon ortalama bir sayıdır, fakat bilhassa besin fiyatları dünya çapında yükseldiği için, alt gelir kümesinde yer alan insanların tükettiği mallardan oluşan sepet ortalama enflasyondan daha da fazla artacaktır. enflasyonun, Türkiye’nin gelir dağılımındaki alt kesim için işleri daha da karmaşık hale getireceğini düşünüyorum. Türkiye dahil birtakım ülkelerdeki hükümetlerin bunu sahiden ciddiye alması gerekiyor. Beşerler işlerini kaybederlerse ya da gelirleri düşer ve besin fiyatlarında artış sürerse eşit- “Enflasyon ciddiye alınmalı, eşitsizlikte patlama yaratabilir” sizlikte bir patlama durumu kelam konusu olabilir.
– Türkiye’de koronavirüs periyodunda gelir eşitsizliklerinde büyük artış olduğuna dair bir görüş var, dünyada da misal bir eğilim var mı?
Buna genel bir yanıt vermek kolay değil lakin COVID-19 devrinde eşitsizliklerinin arttığı açık. Orta ve üst gelir kümesindeki pek çok kişi meskenden çalışıp rastgele bir gelir kaybı yaşamazken, hizmet dalında çalışanlar ve hür meslek sahipleri daha fazla etkilendi. Batı Avrupa ve ABD’de, çoğunlukla orta sınıfa ve çalışanlara yönelik olarak tarihin en büyük hükümet gelir takviyesi programları uygulandı. Bu sayede ABD, Almanya ve İtalya üzere kimi ülkelerde pandemi sırasında gelir eşitsizliği fiilen azaldı. Lakin, Türkiye de dahil olmak üzere, hükümetlerin bu kadar büyük gelir dayanağı sağlamadığı ya da sağlayamadığı ülkelerde, şimdi bunu gösteren datalar bulunmasa da gelir ve servet eşitsizliğinin artmış olabileceğini düşünüyorum.
– Koronavirüs sonrası devirde uzaktan çalışmanın yaygınlaşacağı düşünülüyor. Ayrıyeten istihdamda artan bir otomasyon beklentisi var. Bunların pandemi sonrası gelir dağılımına tesirleri ne olacak?
Uzaktan çalışmanın pek çok şeyi değiştireceğini düşünüyorum, bilhassa de Batı Avrupa ve ABD’deki yüksek fiyatlı personellerle rekabet edebilecek daha orta gelirli ülkelerde yaşayan beşerler için. Bunun Batı’da işlerin giderek daha fazla dış kaynak kullanımına yol açacağını ve varlıklı ülkelerdeki orta sınıfl arı daha da olumsuz etkileyeceğini düşünüyorum. Otomasyona gelince; geçmişteki teknolojik değişim devirlerinde de olduğu üzere, emek piyasası bundan etkilenecek. Kimi ekonomistler toplam çalışan sayısının azalmayabileceğini ve hatta yeni teknolojilerle yeni mal ve gereksinimler oluştukça artabileceğini söylese de işlerini kaybedenler olacak. Otomasyonun artması toplam üretkenlik için iyi haber, fakat işini kaybedecek olan çalışanlar için makûs bir haber.
2000’LERDEKİ GÜÇLÜ BÜYÜME DAHA İYİ DEĞERLENDİRİLEBİLİRDİ
– Başka gelişmekte olan ülkelerle karşılaştırıldığında Türkiye’deki gelir eşitsizliği hakkında ne düşünüyorsunuz?
Türkiye’de gelir eşitsizliğinin öbür OECD ülkelerine kıyasla yüksek olduğu söylenebilir. OECD ortalama bedeli 0,35 olan Gini katsayısı Türkiye için yaklaşık 0,42 düzeyinde. Öbür bir deyişle eşitsizliğin boyutu ABD ile yakın fakat Avrupa ülkelerinden daha fazla. Resmi bilgilere nazaran, Türkiye’deki gelir eşitsizliği 2007’deki global finans krizine kadar yükselişteydi, fakat daha sonra muhtemelen en üst gelir kümesinde yer alanların finansal krizden olumsuz etkilenmesi nedeniyle azaldı. On yıldır sistematik olarak yıldan yıla artma eğiliminde olan eşitsizliğin son iki yılda daha da artmış olması olası. Dünyadaki eşitsizliğe bakıldığında ise, Türkiye’nin sıkıntılarının Latin Amerika’daki kadar ağır olduğu söylenemez ancak Türkiye’nin 21. yüzyılın birinci 10 yılındaki güçlü büyümesi ile gelir eşitsizliğinin azaltılması ismine çok daha fazlası yapılabilirdi.
Cumhuriyet
