Deniz Tekin

DİYARBAKIR – Diyarbakır’da 2001 yılında açılan Pir Sultan Aptal Kültür Derneği (PSAKD), yargı kararlarında cemevlerinin ibadethane statüsünde sayıldığı, mescitlere tanınan fiyatsız elektrik tüketim hakkının Alevilerin ibadet yeri olan cemevine de tanınması gerektiğini belirterek, iptal edilen elektrik aboneliğinin geri verilmesi için DEDAŞ’a dava açmıştı. Diyarbakır 5. Asliye Hukuk Mahkemesi’ne açılan davada elektriği kesilen cemevinin elektrik sarfiyat bedelinden muaf tutulması gerektiği belirtildi. Yaşanan mağduriyetin giderilmesi ve ilerde oluşabilecek tanımı imkânsız ziyanların önlenmesi için dava sonuçlanıncaya kadar ihtiyati önlem kararı verilerek cemevinin elektriğinin yine bağlanması da talep edildi. Davalı DEDAŞ ise davanın reddedilmesini istedi.

CEMEVİ İÇİN KEŞİF İSTENDİ

Diyarbakır 6.Sulh Hukuk Duruşması,  Derneğin; cemevine elektrik bağlanması için yaptığı ihtiyati önlem talebini reddetti. Kararın münasebetinde, davacı tarafın imkansız ziyanların ne olduğunu belirtilmediği tabir edildi. Güç Piyasası Kanunu’nun Genel Aydınlatma başlıklı süreksiz 6. Hususunun 3, Fıkrasında yapılan düzenleme ile ibadethane özelliği olan, ibadete açılmış ve fiyatsız girilen ibadethanelerin aydınlatma masraflarının Diyanet İşleri Başkanlığı bütçesine konulacak ödenek ile karşılandığı hatırlatıldı.  Münasebetin devamında şöyle dendi: “Dava dilekçesindeki talebin ise Cemevi binası, morg, cenaze yıkama yeri, taziye yeri, idare odası ve Cem Salonu olarak geçen kısımlar olarak belirtildiği, her kısmın bir bütün yahut başka farklı olarak değerlendirilip değerlendirilmeyeceğinin davanın aslına girmek ve yargısal faaliyetin sonucunda tespit ile mümkün olacağı anlaşıldığından ihtiyati önlem talebinin reddine dair karar vermek gerekmiştir.”

DAVA İSTİNAF DURUŞMASINA TAŞINDI

Bunun üzerine derneğin avukatı Cafer Koluman, davayı İstinaf Duruşmasına taşıdı. İstinaf dilekçesinde, dernek binasındaki kısımların tamamının ibadethane olan cemevi ile bütünleşmiş birer modül olduğu, cemevi binasındaki bu hizmet kısımlarının bu inanca mensup tüm toplumun ibadetine açık olduğu vurgulandı.
Derneğin istinaf talebini inceleyen Diyarbakır Bölge Adliye Duruşması 6. Hukuk Dairesi, lokal duruşmanın verdiği kararın hukuka uygun olduğuna karar verdi. İstinaf Duruşması, kararın gerekçesinde  “Avrupa İnsan Hakları Duruşması ve Yargıtay kararlarında da belirtildiği üzere cemevlerinin ibadethane niteliğinde olduğunda kuşku ve duraksama bulunmamaktadır” tespitini yaptı.

Kanunda, topluma açık ibadethane niteliğindeki yerlerin aydınlatma masraflarının Diyanet İşleri Bakanlığı bütçesine konulacak ödenekten karşılanmasının düzenlendiğine de vurgu yapıldı.

Lakin kararda davaya mevzu olan cemevinin bütün olarak ibadethane olup olmadığı konusunda kâfi kanıt olmadığı belirtilerek şöyle dendi: “Abonelik tesisi talep edilen derneğin her kısmının kıymetlendirilerek ibadethane kapsamında kabul edilecek kısımlarının ve bu kısımlara ilişkin aydınlatma masraflarının tespiti gerektiğinden ve bu konunun yapılacak yargılama faaliyeti ile tespit edilebileceği, abonelik tesisi talep edilen yerin bir bütün olarak ibadethane niteliğinde olup olmadığı konusunda bu evrede evrakta kâfi kanıt bulunmadığı, bu nedenle de gecikme sebebiyle bir sakıncanın veya önemli bir zararın doğacağı konusunun belge kapsamında bu basamakta ispatlanamadığı anlaşılmakla, birinci derece mahkemesince ihtiyati önlem talebinin reddine dair verilen orta karar metot ve temel istikametinden yasaya uygun olduğundan davacı istinaf müracaatının asıldan reddine karar verilmesi gerektiği kanaatine varılmış” denildi.

‘CEMEVİNİN STATÜSÜ KABUL EDİLMİYOR’

Cafer Koluman.

Derneğin Avukatı Cafer Koluman, binlerce yıldır inançlarını sürdüren Alevilerin, yargı kararlarına karşın inançları ile ibadet yerlerinin yok sayıldığını, cemevlerine yasal statü verilmediğini söz ederek “Alevilerin ibadeti Cem, ibadet yeri ise cemevidir. Yasal statüsü kabul edilmediği için cemevleri genelde bir derneğe ya da bir vakfa bağlı olarak açılıyor.  Dolayısıyla kamudan rastgele bir hizmet alamıyorsunuz. Fakat cemevleri yasal statüye kavuşursa tıpkı mescitler ve kiliseler üzere tek başına tescillenmiş olur” dedi.

İstinaf Duruşmasının cemevini Alevilerin ibadet yeri olarak kabul etmesinin olumlu olduğunu fakat cemevine elektrik bağlanması için yaptıkları önlem müracaatının reddedilmesinin yaşadıkları mağduriyeti daha ağırlaştırdığını söyledi. Koluman, cemevinin elektrik masraflarının Diyanet bütçesinden değil genel bütçeden karşılanması gerektiğini vurguladı.

‘KARAR ALEVİ TOPLUMUNU İNCİTTİ’

Dernek binasının cemevi olarak faaliyet yürütülüp yürütmediğinin tespit için keşif yapılması tarafındaki karara reaksiyon gösteren Koluman, şöyle konuştu: “Bu, toplumun kıymet yargılarını yok sayan bir şeydir. Nihayetinde toplumsal bir gerçeklik bir realite vardır. Buranın nihayetinde cemevi olduğu tespitli ve tescillidir. Kararda cemevinin ibadet yeri olduğunu kabul ediyorsunuz ancak öbür yandan da ‘biz burada keşif yapalım ana nazaran cemevi olup olmadığını karar verelim’ demekle Alevini toplumunu incitmiş olursunuz. Bu, devletin Alevilere hem de cemevine yönelik yaklaşımının açık ispatıdır. Yani siyasi erkten bağımsız bir yaklaşım olmadığını söz edebilirim. Bunun son derece sakat ve yanlış bir yaklaşım olduğunu söz etmek istiyorum” değerlendirmesini yaptı.

ELEKTRİK VERİLECEK Mİ?

Koluman, İstinaf Duruşmasının kararının akabinde mahallî duruşmanın 20 Ekim’de görülecek davanın duruşmasında cemevinin ibadet yeri olup olmadığı ve ibadet için kullanılan kısımların tespiti için cemevi binasında keşif kararı almasını beklediklerini söyledi. Koluman, duruşmanın keşif sonucunda hazırlanacak rapora nazaran cemevine elektrik bağlanıp bağlanmasına karar vereceğini belirtti.

NE OLMUŞTU?

Diyarbakır’da 2001 yılında kurulan Pir Sultan Abdal Kültür Derneği,  Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi’nin tahsis ettiği yeni dernek binasında 2011 yılından bu yana faaliyetlerini sürdürüyor. Bina Diyarbakır’ın birinci cemevi olma özelliğini taşıyor. Türkiye’deki Alevi dernekleri 2014 yılında aldıkları ortak bir kararla, AİHM ve Yargıtay kararlarında Alevilerin ibadethane yeri olarak kabul edilen cemevlerinin elektrik faturaların cami ve klişelerde olduğu üzere genel bütçeden karşılanması için ödememe kararı aldı. 2014 yılından beri elektrik faturalarını ödemeyen derneğin elektriği 2018 yılının ekim ayında DEDAŞ tarafından kesilerek, aboneliği iptal edildi.  Enerji çizgisi kesildiği için ibadet yapılamayan Cemevi binası yaklaşık 2 yıl karanlıkta kaldı. Elektriğin bağlanması için duruşmaya yapılan ihtiyati önlem müracaatının reddedilmesi üzerine yapılan kampanya sonucunda toplanan paralarla derneğin borcu ödendikten sonra tekrar elektrik bağlandı.

Gazete Duvar