Mimar Kaya
HAKKARİ – Japonya Tokyo Üniversitesi Hoş Sanatlar Müzik Kısmında son sınıfta okuyan Natsuki Naukajima, yüksek lisans tezi için annesi muharrir Üst Nakajima ve tercümanları muharrir Kayoko İsobe ile birlikte Hakkari ve Van’a gelerek Kürt geleneğinin kelamlı edebiyatı olarak bilinen dengbejlik sanatı üzerine araştırmalar yaptı.
Müzikle ilgilenen Anne ve babası sayesinde çocuk yaşta müziğe merak saran Nakajima, müzik enstrümanları ortasında piyano çalıyor. Geçen yıl geldiği Türkiye’de çeşitli müzikler üzerine araştırma yaptıktan sonra dengbejliğe ilgi duymuş ve bu yüzden yüksek lisans tezi için dengbejliğe karar vermiş.
Tezini Aralık ayında teslim edecek olan Nakajima, Hakkari ve Van’da araştırmalar yaparak dengbejlerden ayrıntılı bilgiler aldı. Dengbejlik hakkında ayrıntılı bilgiler aktaran dengbejler daha sonra Japon konukları için dengbej dinletisi düzenledi.
Japonya’dan dengbejleri araştırmak için Hakkari’ye geldin.Öncelikle seni tanıyabilir miyiz?
Adım Natsuki Nakajima. 17 yaşındayım. Japonya’nın başşehri Tokyo’da yaşıyorum. Annem ve babam müzikle ilgileniyor. Bizim konutta zati daima müzik var. 3 yaşında piyano çalmayı öğrendim. Uzun yıllar piyano düşkünlüğüm devam etti. En son kendi bestemi yapmaya karar verdim. Bu yüzden Tokyo Hoş Sanatlar Üniversitesi Müzik Kısmı Beste kısmını okumaya karar verdim. Nihayetinde hayalimi gerçekleştirdim ve okudum. Bu sene son senem.
Kürt Müziğine olan ilgin nasıl başladı?
Ben çocukken annem daima beni yalnız bırakıp Türkiye’ye gidip geliyordu. Annemin Türkiye ziyaretleri daima doğu illerineydi. Annemin Hakkari’ye dördüncü gelişi. Buraya geldiği dönemlerde çektiği görüntüleri ülkeye gelirken getiriyordu. Bende o görüntüleri konutta daima seyrediyordum. O görüntüdeki müziklere ilgim vardı zati. Çocukluğumdan beri annemin Japonya’daki Türkiyeli Kürt arkadaşlarıyla ben de orta sıra görüşme fırsatım oluyordu. O sırada gitgide Kürtlere karşı ilgim de artmaya başladı.
Yüksek Lisans tezi için dengbejlik’i seçmişsin. Dengbejlere neden ilgi duydun?
Ben daima müzik ile ilgileniyordum. Lakin yaş gereği ne için müzik yaptığımı düşündükçe çıkmaza girmiş üzere oldum ve müzikle insanlara ne katkıda bulunabileceğim konusunda sıkıntı etmeye başladım. O sırada evvelden annemin bana gösterdiği o görüntüdeki müzikler aklıma geldi. Neden o kadar etkilendiğime şaşırdı. Bu içimdeki merakın nedir, bilmek istedi. O yüzden annemin çok sevdiği Türkiye’ye geldim. O seyahat sırasında bilhassa Kürt müzikleri araştırdım. Ve en son dengbeji müziklerini gördüm ve dinledim. O güçlü sese hayran kaldım. Seyahatimin sonunda şuna emin oldum ki müzik yaşamak için var. Müziğin üniversal olduğunu dengbejleri dinlerken an be an yaşadım. Bu mevzu üzerine odaklanıp master tezi hazırlamaya karar verdim. Bu tez çalışması için Türkiye’nin doğu vilayetlerinde bulunan Van ve Hakkari vilayetlerine geldik. Alışılmış ki annemle bir arada. Burada çok derin bir kültürle karşılaştım. İnanılmaz bilgiler edindim. Burası müziğin keşfedilmemiş bir diyarı.
Buraya gelirken bir çekincen oldu mu? Sonuçta Japonya’da çok bilinmeyen bir kültüre ve çok uzak bir yere geliyorsun.
Buraya gelirken hiçbir kaygı ve telaşla gelmedim. Severek geldim. Zira annemden duymuşum Kürtlerin çok cana yakın ve misafirperver olduklarını söylüyordu. Kürelerin çok güçlü samimi onurlu gururlu olduğunu gördüm. Bu insanın özünü oluşturur. Yani bir bayan olarak değil de Japon olarak kendimizi hapsetmeyelim. Kendi hayatımı yaşamak istiyorum. Nereye gidersem gideyim daima ben ben olarak yaşayacağım. Zira bunu Kürtlerden öğrendim.
Pekala neden Hakkari?
Buraya annemin bilgi ve deneyimlerine dayanarak yüksek lisans tezimi araştırmak için geldim. Ancak gördüğüm izlenimleri aktarmam gerekirse burada yalnızca müzik olmazda hoş ve esaslı bir kültür var. Burada topladığım bilgilerle Japonyaya gidince daha çok çalışacağım. Dengbejlerin transferleri sayesinde tezimi dolduracak kadar bilgi aldım. Umduğumdan fazla bilgi ve birikime sahip dengbejler var. Bana ilham veren dengbejler sayesinde kendimi her gün geliştireceğim. Kilometrelerce yol aşıp buralara geldim. Tabir yerindeyse Uzak Doğudan en Uzak Doğuya geldim. Süper bir coğrafyası ve kültürü var. Kürtler büyük ve esaslı bir millettir. Bunun kanıtı ise Hakkarililerdir.
Tezinizde Dengbejliği nasıl anlatacaksınız. Sizi Dengbejlerde etkileyen ne oldu?
Dengbejlik dediğim üzere çok güçlü bir ses. Burada dengbej İsmail Seyranoğlu’un başından geçen ömür hikayesinden çok etkilendim. Kendisi daha çocuk yaştayken dengbej olan annesi Seyran hanımı kaybediyor. Annesinin sesinin kayıtlı olduğu bir kasetle büyümüş. Bu kaset Kürtçe’nin yasaklı olduğu 1990 yıllarında jandarmanın köy aramaları esnasında toprağa gömülerek saklanmaya çalışılmış ve nereye saklandığı vakitle unutulmuş. İsmail’in tek isteği o kasetin bulunması. İsmail annesinin sesini son seferde olsa duymak istiyor. Annesinin ninnileriyle olmazda müzikleriyle büyümüş olması beni çok duygulandırdı. İsmail Seyranoğlu dengbejliği annesi Seyran hanımdan öğrendiği için soy ismini Seyranoğlu olarak değiştirmiş. Seyranoğlu, bir müddet evvel Van’a taşınmış. Bizi Van’da açtığı “Diwanxane”de konuk etti. Orada bilgiler aktardı. Tezimin devamı için Hakkari’nin Geçitli köyüne geldim. Doğduğu ve yaşadığı konutu çektim. Ailesinden ayrıntılı bilgiler topladım. Kısacası bu kıssa yüksek lisans tezim için ziyadesiyle iyi bir mevzu oldu.
Gazete Duvar
