CHP İstanbul Milletvekili İbrahim Kaboğlu, hazırladığı çalışma ile cumhurbaşkanlığı hükümet sisteminin Türkiye’yi anayasal devlet idaresinden nasıl uzaklaştırdığını ortaya koydu. Çalışmaya nazaran Saray’ın “paralel yasama” ile yürürlüğe koyduğu düzenlemelerdeki 3 binden fazla unsur, TBMM’yi geride bıraktı. Meclis, yarısından fazlası milletlerarası mutabakatlardan oluşan, çoğunluğu da Saray ve atanmış bakanlarca teklif edilen 2 bin 421 maddeyi yasalaştırabildi.
Kaboğlu’nun Cumhuriyet’e açıkladığı bilgiler şöyle:
– “Tek adam sisteminde” Türkiye’de 280 yasal düzenleme ve bunlara bağlı 5 bin 446 unsur yürürlüğe girdi.
– Saray’daki atanmışların hazırladığı Cumhurbaşkanlığı kararnamelerinin toplamı 84’e, unsur sayısı ise 2 bin 472’ye ulaştı.
– Saray, bu süreçte toplam 90 düzenleme ile 3 bin 25 maddeyi yürürlüğe koydu.
– Buna rağmen yurttaşın seçtiği Meclis’teki 600 milletvekili, nispeten çalışabilen komiteler ile Meclise gelen 190 teklifi yasalaştırdı. TBMM’den geçerek maddeleşen husus sayısı ise 2 bin 421 ile Sarayın gerisinde kaldı.
TORBALAR DOLU
– TBMM’nin 27. periyodunu birinci 4 yasama yılında maddeleştirilen 190 teklifin 108’i milletlerarası mutabakatlar, 6’sı bütçe ve kesin hesap kanunları, 1’i içtüzük, 47’si torba yasa ve geri kalan 28’i de kod yasa oldu. Bunların da birçok ya atanmış bakanlardan ya da Saray’dan gönderilen tekliflerdi.
– Saray’ın direkt çıkardığı 84 Cumhurbaşkanlığı kararnamesinin 39’u, “Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinde Değişiklik Yapılmasına Dair Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi” ismini taşıyan torba düzenlemeler oldu.
– Komitelerden geçip Genel Kurul’da maddeleşen 190 tekliften 108’i Dışişleri Komisyonu’nda görüşülen memleketler arası muahedeler oldu.
KOMİTELER FONKSİYONSUZ
Çalışma, TBMM’deki komitelerin da işlevsizliğini ortaya koydu.
– Anayasa ve Anayasa Mahkemesi kararlarına karşıtlığı aşikâr olan birçok teklife rağmen bugüne dek yalnızca iki kere toplanan Anayasa Kurulu, en az çalışan kurullar ortasında birinci sıraya oturdu.
– Meclis’in “Torba Komisyonu”na dönüştürülen Plan ve Bütçe Kurulu 29 sefer toplandı.
– 14 kere toplanan Adalet Kurulu, “Sarayın vesayetini tehdit etmeyecek sonlu değişiklikler ve konjonktürel siyasi hesaplara yönelik düzenlemelerin” ötesine geçemedi.
– Covid-19 pandemisine rağmen Sıhhat Kurulu birinci ve son toplantısını 2018’de yaptı.
– Türkiye’de “kaynaklar tabiat ile inatlaşma değerine çılgın projelere yönlendirilirken tahribata seyirci kalan” Etraf Komitesi, yalnızca iki kere toplanabildi.
– İçişleri Kurulu beş, Sanayi Komitesi sekiz, Savunma Kurulu altı, Eğitim Komitesi beş, İmar Komitesi yedi, Tarım Kurulu ise üç defa toplandı.
CUMHURİYET KURALINA ALIŞILMAMIŞ
Kaboğlu, çalışmasında, Cumhurbaşkanı Yardımcısı Fuat Oktay’ın Cumhurbaşkanlığı’na 71 gün vekâlet ettiğine dikkat çekerek “Parlamenter sistemde cumhurbaşkanına TBMM Lideri vekâlet ediyorken; parti başkanlığı yoluyla devlet idaresinde vekâlet misyonu cumhurbaşkanı yardımcısına verilerek, seçilmiş ve yürütme vazifesine tek başına sahip olan makama bir atanmış vekâlet etmeye başladı. Bu durum ‘Türkiye Devleti bir Cumhuriyettir’ kuralına alışılmamış ve siyasal sorumluluk açısından da sorunlu” değerlendirmesinde bulundu.
Cumhuriyet
