Osman Çaklı
UŞAK – Alman kimya ve ilaç üreticisi Bayer’in kansere yol açtığı için büyük ölçülerde tazminat ödemesine yol açan tarım ilacı Roundup ve etken hususu olan glifosat içeren zirai ilaçlar Türkiye’de serbestçe satılıyor. Davacılar glifosatın kansere neden olduğunu ileri sürüyor. Bayer, Amerika Birleşik Devletleri’nde 125 bin davacının yüzde 75’i ile anlaşarak, davadan vazgeçenlere yaklaşık 11 milyar dolar ödeme yapacak. İlaç Türkiye’de de çok yaygın biçimde kullanılıyor. Mütehassıslar ilacın, Türkiye’de zirai ilaç satışı yapan noktalardan kolaylıkla temin edildiğini, tasarrufunun denetimsiz olduğunu ve yetkililerin ehliyetli kontrolü yapmadığını söylüyor.
‘MEZARLIK İLACI’ DENİYOR
Bu ilaç ve muadili zirai ilaçlar halk arasında ‘mezarlık ilacı’ olarak biliniyor. Türkiye’de de tasarrufu yasal olan Roundup, çiftçiler arasında ekseriyetle yabani otları kurutmak için yaygın biçimde kullanılırken, eser tasarrufunda rastgele bir kısıtlama ya da yerinde kontrol kelam konusu değil. Tarım ve Orman Bakanlığı 2013’den beri olgu paylaşmazken ilacın, genetiği değiştirilmiş glifosat herbisitine dayanıklı otların gelişmesiyle tasarrufu daha çok artıyor.
Prof. Dr. Cem Özkan
TESIRI 1-2 AY SÜRÜYOR
Başkaca Tarım ve Orman Bakanlığı kelam konusu ilacın etken hususu olan glifosat’ın devlet içi tasarrufu ile ilgili en son 2013 yılında data paylaşarak 4 bin 500 ton civarında olduğunu duyurmuştu. Roundup’un tıpkı devirde birçok muadili bulunuyor. Fire, Akbash, Knock Out, Knockdown, Ranidap bunlardan kimileri fakat muadillerin hiçbiri Roundup kadar tesirli değil. Ot kurutma ilaçları arasında dünyada en yaygın kullanılan ve en çok bilinen Roundup’un tesir müddeti 1-2 ay sürüyor.
İLACIN YÜZDE 99’U MAKSAT OLMAYAN CANLILARA ZARAR VERİYOR
Ziraat Mühendisleri Odası Idare Konseyi Üyesi Prof. Dr. Cem Özkan ve İzmir Oda Yöneticisi Tevfik Türk glifosat hakkındaki tartışmaları kıymetlendirdi.
Dünya umumunda 700 tarım ilacından 500’ünün yasaklandığını vurgulayan Cem Özkan, zirai ilaçların tasarrufunda yüzde 1’in maksada ulaştığını geri kalan yüzde 99’un gaye alınmayan canlılara zarar verdiğini belirtiyor. Özkan, “Kimyasal tasarrufu yanına alternatif metot geliştirilmeli. Tarım ve Orman Bakanlığı bu ilacın tasarrufu ile ilgili her sene ortam, vilayet seviyesinde data paylaşmalı. Biz yararlı böcek sistemiyle zirai ilaç tasarrufunu yarı yarıya indirebiliyoruz. Bu durum ekolojik istikrara, inançlı azığa ve çiftçiye yarar sağlıyor” diye konuştu.
Dr. Metin Aydın
‘ZİRAİ İLAÇ TASARRUFU AZALTILMALI’
Roundup ziraî ilacının içinde bulunan glifosat etken hususu hakkında farklı çalışmalar olduğunu söyleyen Tevfik Türk, “1975 yılından beri Roundup tasarrufta. 1981’de ilacın zararlı, 1983 yılında da inançlı olduğu söylendi. 2015’de Dünya Sıhhat Örgütü (WHO) glifosatın kişilerde olası kanser yapıcı tesirleri olduğunu açıkladı” dedi. Roundup’un daha çok tercih edilmesinin nedeninin ‘etkisinin 1-2 ay sürmesi’ olduğunu vurgulayan Türk şöyle konuştu: “Yabancı ot kurutmada en kolay sonuç Roundup’tan alınıyor. Ziraat Mühendisleri Odası olarak zirai ilaç tasarrufunun azaltılmasını öneriyoruz. Tarım ve Orman bakanlığı bu ilaçları yasaklamalı ancak yasaklansın derken mekanına alternatifini koyarak bunu yapmalı. Sonuçta hastalık bulaşan bitkinin verimi yüzde 30-40 civarında düşecek. Bu, daha az kar demek, çiftçiler de bunu istemez.”
GLİSOFAT TASARRUFUNUN SONUCU KANSER
Glifosat ile tiroit, karaciğer, mesane, pankreas, böbrek, göğüs kanseri ve lösemi başta olmak üzere birçok kanser çeşidinin gelişimi arasında münasebet olduğunu vurgulayan halk sıhhati eksperi Dr. Metin Aydın da şunları söylüyor: “Esas ıstırap denetimsizlik. Yabani otların kurutulması kimyasallar ile daha kolay olduğundan, çiftçiler zirai kimyasalları yüksek dozda denetimsiz ve bilinçsiz kullanıyor. Bakın B. Menderes havzası başka kesimlere nazaran 3 kat daha fazla tarım ilacı kullanıyor. Marazların ana sebebi kimyasal tasarrufu ile çevresel faktörler” sözlerini kullandı. Aydın, glifosatın toprağın yanı sıra içme sularına da kirletebileceğini lisana getirdi.”
NE OLMUŞTU?
ABD’de birkaç mektebin yabani otlarını, Roundup zirai ilacı ile temizleyen Dewayne Johnson, 2014 yılında vücudunda meydana gelen rahatsızlıklar sonucu hastaneye başvurarak kanser olduğunu öğrendi. İlacın o dönemki telif sahibi olan Monsanto şirketine, glifosatın kansere neden olduğu münasebeti ile dava açan Dewayne Johnson’u, haklı bulan duruşma “şirketin Roundup ilacının kimyasal tesirlerinin olabileceği uyarısı yapmadığı” münasebeti ile Monsanto’yu 289 milyonluk dolarlık tazminata mahkûm etmişti. Etken unsur glifosatın kansere neden olması tartışmalara neden olunca Belçika glifosat etken unsurlu ilaçları yasaklama yoluna başvurdu. Avrupa Birliği devletlerinde tartışma konusu olan ilaç hala etkin olarak kullanılıyor. Johnson’un açtığı ve kazandığı dava glifosatlı kimyasalların kansere neden olduğunu ispatlayınca yeni davalar da emsal olarak gösterildi.
Gazete Duvar
