ANKARA – Covid-19 pandemisi nedeniyle bütün dünyada 21’inci yüzyılın tahminen de en uzun yılı yaşanıyor. Birçok ülke üzere salgından etkilenen Türkiye bir yandan bu salgınla uğraş etmeye çalışırken başka yandan sarsıntılarla sarsılıyor. 24 Ocak’taki Elazığ sarsıntısının yaraları daha yeni sarılırken bu sefer 30 Ekim’de İzmir’de 114 kişinin vefatına yol açan bir zelzele meydana geldi. Her iki zelzelede toplam 155 kişi hayatını kaybetti.
Japonya, ABD, Yunanistan, Endonezya ve Şili üzere ülkelerde de bu yıl misal büyüklükte zelzeleler oldu fakat bu sarsıntılarda toplam can kaybının 13 olması, ‘deprem değil bina öldürür’ kelamını bir sefer daha hatırlattı. Hakikaten iktidar, Türkiye’nin yaşadığı bu durum karşısında tek reçete olarak kentsel dönüşüm projelerini işaret etti, Etraf ve Şehircilik Bakanı Murat Kurum da kentsel dönüşümün terörle gayret kadar kıymetli olduğunu söyleyerek bu reçetenin kaçınılmaz olduğunu söyledi.
MÜTEAHHİTSEL DÖNÜŞÜM
Afet İdaresi Uzmanı Doç. Dr. Burçak Başbuğ Erkan’a nazaran kentsel dönüşüm zelzeleye karşı bir formül. Erkan, “2019 yılında yenilenen Türkiye’nin resmi Sarsıntı Tehlike Haritası baz alınarak birinci ve ikinci sarsıntı riski olan bölgelerde bir an evvel çalışma başlatılmalı” diyor. Türkiye’deki kentsel dönüşüm projelerinin çoğunluğunun müteahhit ve özel şirket bazlı yapıldığına dikkat çeken Erkan, bu saatten sonra konut ve toplum bazlı kentsel dönüşüm projelerinin uygulanması ve bilimin temel alınması gerektiğini kaydetti. Kentsel dönüşümde Kaliforniya örneğini veren Erkan, “Kaliforniya kentsel dönüşümü 40 yılda gerçekleştirdi. Lakin zelzelelere karşı sağlam bir ülke haline geldi. ‘Deprem değil bina öldürür’ diye boşuna demiyoruz. Örneğin İstanbul Fikirtepe’de yapılanlar berbat bir kentsel dönüşüm örneği” sözlerine yer verdi.
ANTALYA’DA KENTSEL DÖNÜŞÜM: KENDİSİ SORUN HALİNE GELDİ
Kentsel dönüşüm projeleri, sıkışan kentler için sihirli bir reçete olarak sunulmasına rağmen Antalya’da 1 milyon 300 bin metrekarelik bir alanda 3 bin 265 hak sahibiyle anlaşılarak başlanan ve “Yeni bir Antalya kuruluyor” sloganıyla 3 yıl evvel temeli atılan Kepezaltı – Santral mahalleleri kentsel dönüşüm projesi ise birçok meseleyle gündem oldu, olmaya devam ediyor.
Dönüşüm kararı alınan Kepez ve Santral mahalleleri, 1970’li yıllarda başlayan endüstrileşmeyle birlikte, başta dokuma ve ferrokrom fabrikalarında çalışmak için Korkuteli ve Burdur’dan Antalya’ya göç edenler tarafından kuruldu. Fabrikalara en yakın noktada vakıf mülkiyetindeki emlakı işgal eden ve kendilerine tek göz gecekondularda hayat kurmaya çalışan insanların çabası 1980’li yıllarda arsa çabasına dönüştü. İki mahalle, göçlerle büyürken o yıllarda şimdi büyükşehir olmayan Antalya Belediyesi, bölgeyi vakıflardan kamulaştırarak ‘gecekondu tedbire bölgesi’ ilan etti. İki mahallenin 2000’li yılların başında gecekondu tedbire bölgesinden kentsel dönüşüm alanına çevrilmesiyle bitmeyen kıssası de başladı.
‘3 YILDA 460 KONUT TESLİM EDİLEBİLDİ’
Türkiye’nin en büyük inşaat firmalarından Sur Yapı tarafından gerçekleştirilen projede 2017’de tüm konutlar yıkılıp inşaat çalışmaları başlarken Eylül 2019’da tamamlanması bekleniyordu. Fakat projede birinci dairelerin teslimi temmuz ayında yapılabildi. 3 bin 265 hak sahibinin bulunduğu bölgede birinci etapta teslim edilen daire sayısı ise fakat 460 oldu. Firma yılsonunda bin 500 dairenin daha teslimatını yapacağını açıklarken bu süreçte proje üzerinden çok sayıda konutun da satışı gerçekleştirildi.
19 BİN KONUT YAPILACAK
Antalya Kent Kurulu YürütmeHeyeti üyesi mimar Recep Esengil
Proje kapsamında 19 bin konutun inşa edileceği bölgede proje bitiminde 70 bin civarında nüfus oluşacak. Antalya’da yapılan kentsel dönüşüm projesinin iyi bir örnek olmadığını belirten Antalya Kent Kurulu Yürütme Konseyi üyesi mimar Recep Esengil, 3 bin 265 şahısla anlaşılmış olunmasına karşın vakit içerisinde kentsel dönüşüm alanına yapılacak konut sayısının artırıldığını tabir etti. Esengil, “Yapılacak konut sayısı vakit içerisinde 19 bine çıkarıldı. Projenin bittiği varsayıldığında ticari alanlar da dâhil edildiğinde iki mahalle oluşarak nüfus 70 binlere çıkacak. Bu Antalya nüfusunun yüzde 5’ine denk geliyor. Bu durum Antalya’nın içerisine ek yük getirecek. Zira altyapısı bu nüfusa yetersiz kalacak” diye konuştu.
ANTALYA KENT KURULU ÜYESİ: PAZARLAMA PROJESİ
Kepezaltı-Santral projesinin pazarlamaya yönelik bir proje olduğunu savunan Esengil, şunları söyledi:
“Proje insanların konut meselesini çözmesinin ötesinde Türkiye’nin her tarafından pazarlanan klasik konutların örneği olarak karşımızda duruyor. Burada hak sahiplerini çıkarırsak geriye kalan konutları müteahhit alıyor. Oraya hak sahiplerinden oluşan rahat yaşanabilir bir alan yapılmalıydı. Bu durum Antalya’nın kent nüfusunu artıracağı üzere kent iklimine yanıt verecek konutlar da yapılmıyor. Ben 2+1 bir daire incelemedim. Dairenin 85 metrekare olduğu tabir edilse de yararlı alanı 50-55 metrekare civarında. Düzgün bir kentsel dönüşüm projesi yap-sat mantığı ile yapılmamalı. Bu mantıkla yapıldığında klasik müteahhit işine dönüşüyor. Kamunun elinde kentsel dönüşümde kullanılacak yüksek kaynaklar -deprem vergileri, imar barışı kaynakları- var. Kat karşılığında yapılan projelerde bir kar elde etme maksadı vardır. Bu da rantı işin içine sokar. Sur Yapı İstanbul’dan buraya para kazanmak için geldi. Proje kapalı kapılar arkasında çizildi.”
PROJE BİTMEDİ ANCAK KİRA YARDIMI DURDU
Öte yandan Antalya’daki kentsel dönüşüm projesinin vaktinde tamamlanamaması, buna bağlı olarak da kira yardımlarının durdurulması da hak sahiplerinin mağduriyetine yol açtı. CHP Antalya Milletvekili Cavit Arı, kira yardımları mağduriyetinin son bulması emeliyle Antalya Büyükşehir Belediyesi’nin Etraf ve Şehircilik Bakanlığı’na yazdığı yazıya gelen yanıtta kira yardımın 36 ayla hudutlu olduğu bilgisinin verildiğini, kira yardımlarının Sur Yapı tarafından yapılması gerektiğinin söz edildiğini söyledi.
‘NE MESKEN VAR NE DE DEVLETİN YARDIMI’
Kepez-Santral projesinde hak sahibi olan bireyler de toplumsal medyada oluşturdukları küme ile mağduriyetlerini duyurmaya çalışıyor. Projede hak sahibi olan İbrahim İhtimam, 2016 yılında konutlarından çıktıklarını belirtirken “Bize 24 ayda meskenlerimizi teslim edeceklerini söylediler. Proje başında bizlere 750 TL kira yardımı yapılacağı söz edildi. Kira yardımları da kesildi. Konutlarımızın teslimat tarihlerine ait de bizlere bilgi verilmiyor. Ortada ne konutumuz var ne de kira yardımı alabiliyoruz. Çok mağduruz” diye konuştu. İtina, her gün inşaatın ne basamakta olduğunu görmek için mahallesine gittiğini anlatırken “Evlerinin tamamlanmasını beklerken ölen arkadaşlarımız var” dedi.
‘ZEMİN MAKÛS DEDİLER 11 KATA MÜSAADE VERDİLER’
Bir başka hak sahibi Gökhan Yavuz ise yaşadıkları mağduriyeti şu sözlerle anlattı:
“Hiçbir kentsel dönüşüm projesinde hak sahiplerinin metrekaresi yüzde 60 oranlarında kesilmez. Benim 300 metrekare yerim vardı, artık 123 metrekareye düştü. Geri kalan yerimi kendim satın aldım. Birinci başlarda bu alanın yerin berbat olduğunu, 7 kattan fazla olmayacağını söyleniyordu lakin nasıl olduysa 11 kata yükseldi. Burada inanılmaz bir rant ve para kaçırma var. En değerlisi mukavelede de projenin geç tamamlanması halinde yüklenici firmaya uygulanacak bir cezai müeyyide yok.”
’12 YAŞINDA OĞLUMLA GEÇİNEMİYORUZ’
Bir diğer hak sahibi Hülya Işık da şunları söyledi:
“Evlerimizde oturacağımızı hayal ederken, maalesef neredeyse iki yıl olacak meskenlerimiz tamamlanmadı. Bu süreçte eşimi kaybettim. Kira yardımı da alamadığımız için şu anda 12 yaşında oğlumla geçinmekte zorluk yaşıyoruz. Orada ne mesken var ne de kira yardımı” dedi.
Gazete Duvar
