ABD’nin Oklahoma eyaletinde 21 yaşındaki Brittney Poolaw, düşük yaptığı için cinayet cürmünden mahpus cezasına çarptırıldı. Ülkedeki çocuğunu kaybedip yas tutan kimi bayanların cezaevine uzanan öyküsü tüm dünyada reaksiyon çekti.

Amerika yerlisi Brittney Poolaw, Ocak 2020’de bir hastanede bebeğini kaybettiğinde dört aylık gebeydi.

Ekim ayında doğmamış oğlunu öldürmekten yargılandı ve dört yıl mahpus cezası aldı.

Oklahoma eyaletinde kürtaj yasak olmadığı için Poolaw şayet düşük yapmak yerine bebeğini aldırmış olsaydı, cezaevine gönderilmeyecekti.

Poolaw’ın öyküsü hem toplumsal medyada hem de basında yer buldu. ABD’de gebeyken bebeğini kaybedenler için farkındalık ayı olan Ekim’de bu kararın verilmesi reaksiyonları daha da arttırdı. Bazıları cezayı Margaret Atwood’un distopya romanı The Handmaid’s Tale’e (Damızlık Kızın Öyküsü) benzetti.

Uyuşturucu unsur bulundu

Brittney Poolaw düşük yaptığı için hastaneye vardığında yasa dışı uyuşturucu unsur kullandığını itiraf etmişti.

BBC’nin ulaştığı tıbbi inceleme raporuna nazaran bebeğin karaciğerinde ve beyninde, bir çeşit kimyasal uyarıcı husus olan metamfetamin izlerine rastlandı.

Eksper fetüsün mevt nedenini tespit edemedi. Rapora sebebin genetik bir bozukluk, plasenta yırtılması ya da annenin metamfetamin kullanması olabileceğini yazdı.

Poolaw’ın avukatı temyize gideceklerini söyledi. Davayı açan savcı ise yorum yapmamayı tercih etti.

Lakin ABD çapında gebe bayanların haklarını savunan Ulusal Gebe Bayanlar Derneği’nden Dana Sussman’a nazaran bu dava sadece buzdağının görünen yüzü.

Sussman, “Brittney’nin davası insanların varsayım ettiği kadar az rastlanan bir durum değil” dedi.

NAPW kayıtlarına nazaran 1973’ten 2020’ye dek bu biçim 1600 dava görüldü ve yaklaşık 1200 tanesi son 15 yıla ilişkin.

Bu tip davalar için tutuklanan gebe bayanların bir kısmı düştüğü ya da konutta doğum yapmak zorunda kaldığı için bebeğini kaybetmişti. Lakin çoğunluğunu uyuşturucu kullanımı nedeniyle düşük yapanlar oluşturuyor.

Sussman, “Brittney Poolaw düşük yaptığı için ceza alan, hamileliğinin en erken devrindeki kadın” diyor.

Getty Images

ABD’de hamilelik sırasında uyuşturucu kullanılması nedeniyle ebeğin bedeninde yahut zihinsel gelişiminde deformasyon oluşması 1980’lerde arttı. Bu periyotta bağımlı anneden doğan çocuklar için kullanılan “crack baby” terimi ortaya çıktı.

Hamilelik sırasında uyuşturucu kullanılması pek çok olumsuz sonuca yol açabiliyor. Bunların ortasında düşük de var.

1980’lerden itibaren yapılan araştırmalar gösteriyor ki bilhassa anneleri hamilelik sırasında kokain kullanan bebekler önemli gelişim bozuklukları yaşıyor.

Bu süreçte ABD’nin kimi eyaletlerinde kürtaj yaptırmayı zorlaştıran yasalar çıktı. Toplumun birtakım bölümleri etik yahut dini sebeplerden kürtaja karşı çıkarken husus “birey” olmanın ne demek olduğuna uzandı.

Dini nedenlerle insan hayatının bedeli üzerine çalışan ve eğitimler veren Personhood Alliance Education (Kişilik İttifakı Eğitimi) isimli kurumun lideri Sarah Quale “Birey olma konsepti aslında epeyce basit” diyor ve ekliyor:

“İnsanın biyolojik olarak insan olması bilimsel bir faktör ve bunu hiçbir şey değiştiremez. İnsan olarak hukukun önünde eşit bir formda korunmayı hak ediyoruz”.

Bu hareket, geçtiğimiz yıllarda kimi eyaletlerde kabul edilen maddelerle desteklendi. Kürtaj imkanlarına ulaşımı kısıtlayanların dışında fetüse, doğmuş bir vatandaşmış üzere davranılması, onun herkesle tıpkı haklara sahip olması ve korunmasıyla ilgili düzenlemeler yapıldı.

Quale, birebir vakitte insan ticareti ve ötenazi üzere hususlarda da birey haklarını savunduklarını, doğmamış bebeğin annenin gebeyken uyuşturucu kullanımasından kaynaklı ziyan görmesini engellemek istediklerini belirtti. Bunun için uyuşturucu bağımlılığının azalması ismine da çalışılması gerektiğini ekledi.

Getty Images

Kanunlar koruyor mu yoksa ziyan mı veriyor?

Kürtajı savunan Guttmacher Enstitüsü’ne nazaran gebeyken unsur kullanımı ABD’nin 23 eyaletinde çocuk istismarı olarak kabul ediliyor.

50 eyaletin 25!’inde ise gebe bir bayan ilaç kullanımı kuşkusuyla ihbar edilebiliyor.

BBC’nin haberine nazaran, bayan hakları avukatları bu tip kararların bayanların vücutlarına müdahaleyi kolaylaştırdığını düşünüyor. Poolaw’a verilen cezayı “bugün ilaç kullanımına karşı bu türlü bir karar alınırsa ileride bira içen birine de tıpkı ceza verilebilir” diyerek yorumluyor.

Haberde öbür ülkelerde de düşük yapan bayanların cinayet işlemekten tutuklanıp ceza alabildiği belirtiliyor.

Bu türlü davalardan biri de dünyanın en sıkı kürtaj maddelerine sahip olan El Salvador’da yaşandı. 33 yaşındaki Manuela düşük yaptıktan sonra tedavi olmak için hastaneye gitmiş ve 30 sene mahpus cezası almıştı. Manuela 2010 yılında cezaevinde hayatını kaybetti.

Manuela’nın avukatları El Salvador’da tabiplerin, şüphelendiği bayanları ihbar etmesinin zarurî olduğunu belirtiyor. Tabipler bu kurala uymazlarsa kendileri de mahpus cezası alabiliyorlar.

Cumhuriyet