İstanbul Bayan Kuruluşları Birliği Koordinatörü ve hukukçu Nazan Moroğlu, Memleketler arası Üniversiteli Bayanlar Federasyonu’nun (GWI) 100. yılına özel, dünyanın “100 öncü Kadın” listesine girdi. Moroğlu, “Atatürk devrimleriyle kazandığımız hakları ve Türkiye’de sürdürülen eşitlik çabamızı memleketler arası alanda anlatabilmiş olmanın memnunluğunu yaşadım” diyen Moroğlu, “Kadınların hak arama çabası erkek hükümran zihniyete zıt geliyor, ne yazık ki bu anlayışın yargıya da yansıdığını görüyoruz…Tek imza ile memleketler arası mukaveleleri fesheden idare sisteminde yolda zihniyet değişikliğinin kolay olmayacağını biliyoruz. Lakin bayanların kararlı uğraşı ile bunun da başarılacağına inanıyorum” dedi.

Milletlerarası Üniversiteli Bayanlar Federasyonu (GWI), birinci Dünya Savaşı’ndan sonra barış, adalet ve eşitlik temelinde başta bayanların ve kız çocuklarının eğitim haklarının ve memleketler arası dostluk ve işbirliğinin geliştirilmesi maksadıyla kurulmuş olan bir federasyon. Bu federasyonun “100 Öncü Kadın” listesine giren Moroğlu ile bayan cinayetlerini, yargının bayana karşı yaklaşımını, bayan gayretini ve bayana yönelik şiddetin tahlillerini konuştuk.

– GWI’nin 100 “Öncü Kadın”ı listesine girdiniz…

Onur duydum. Evvel ülkem ismine onur duydum. Atatürk devrimleriyle kazandığımız hakları ve Türkiye’de sürdürülen eşitlik çabamızı milletlerarası alanda anlatabilmiş olmanın memnunluğunu yaşadım. Eşitlik, adalet, bayanın insan hakları uğraşında daha fazla sorumluluk yüklendiğimi hissettim. Zira Milletlerarası Üniversiteli Bayanlar Federasyonu, Birleşmiş Milletler’e bağlı Ekonomik Toplumsal Kurul, Memleketler arası Çalışma Örgütü, Avrupa Kurulunun Eşitlik Komitesi üzere bir- çok örgütte danışman statüsünde temsil ediliyor.

– Türkiye’deki bayan uğraşını nasıl değerlendiriyorsunuz?

Türkiye’de Cumhuriyetin kuruluşundan itibaren uzun yıllardır bayan dernekleri kuruluş emellerine uygun olarak eğitim başta olmak üzere ömrün her alanında bayanların güçlendirilmesi, eşit temsilin sağlanması gayretini sürdürüyorlar. İstanbul Mukavelesinin onaylanmasının akabinde Türkiye’de bayan hakları çabası veren kuruluşlar ele ele vererek güçlü bir baskı kümesi oluşturmaya başladılar. Bayanların eşitlik uğraşının aslında ülkemizde bir demokrasi çabası olduğunu vurgulamak isterim.

‘ERKEK HÜKÜMRAN ZİHNİYETE ZIT GELİYOR’

– Türkiye’de yargının bayana karşı yaklaşımı hakkında ne düşünüyorsunuz?

Bayanlar haklarını öğrendiklerinde, haklarını kullanmak için uğraş ediyorlar örneğin Baroların isimli yardım ofislerine başvurup avukat atanmasını da talep ediyorlar. Lakin, bayanların hak arama gayreti erkek hükümran zihniyete aksi geliyor, ne yazık ki bu anlayışın yargıya da yansıdığını görüyoruz. Kanunlarda kâfi düzenleme olsa da uygulanmıyor. Bu nedenle en başta zihniyet değişikliği gerekiyor. Bunun için de yargı düzeneği içerisinde yer alanların, savcılar, yargıçlar ve avukatların bakış açısı değişikliğine yönelik bir farkındalık eğitiminden geçmeleri gerekiyor.

– Biz bayanlar artık sokaklarda sağımıza solumuza bakarak daima huzursuz yürüyoruz…

Hakikaten bayanların can güvenliği kalmadı, her geçen gün konutta, işte, sokakta bayana yönelik şiddet olayları, bayan cinayetleri artıyor. Halbuki bayana yönelik şiddet bir insan hakları ihlalidir. Şiddetin birçok nedeni vardır, fakat en temel sebebi ülkeyi yönetenlerin ‘kadını birey olarak görmeyen telaffuzları. Ülkeyi yönetenlerin bayan erkek eşitliği fıtratında yok’ telaffuzları, en az üç çocuk, beş çocuk davetleri, ancak buna karşılık ‘gebe bayan sokakta dolaşmasın’ demeleri bayanlar üzerindeki baskıcı uygulamaları artırıyor, aile içi münasebetleri, toplumu çok olumsuz etkiliyor. Zihniyet dönüşümüne çok muhtaçlık var. Erkek hâkim kuşatma, bayanı birey olarak görmüyor.

– Pekala, sizce tahlil nedir?

Bayana yönelik şiddetin kaynağı çok istikametli, farklı nedenleri dikkate alarak, bu nedenleri ortadan kaldırarak şiddet durdurulabilir. Hukuken yok kararında olan bir kararla Cumhurbaşkanı tarafından feshedilen İstanbul Kontratı işte bu nedenle çok kıymetliydi. Mukavelenin giriş kısmında şiddetin nedenlerine ve yol açtığı aksiliklere değinilmişti. Bayanlara yönelik şiddeti önlemede kanımca en kıymetli tahlil yolu, bayan ve erkek ortasında maddelerde ve hayatta eşitliğin gerçekleştirilmesidir.

– Türkiye’de bayan hareketi nasıl muvaffakiyete ulaşır?

Hayat yürür, şartlar gelişir, laik devlette hukuk kuralları da buna uygun değiştirilir. Anayasamızın 10. unsuruyla bu eşitliği sağlanmak yükümlülüğü devlete verilmiştir. Artık bayan hareketi olarak el ele kanunlardaki eşit hakların hayata geçirilme uğraşını veriyoruz. Bu tek imza ile memleketler arası kontratları fesheden idare sisteminde yolda zihniyet değişikliğinin kolay olmayacağını biliyoruz. Fakat bayanların kararlı çabası ile bunun da başarılacağına inanıyorum.

Cumhuriyet